Barnevern

Sitat

«Alt er mitt» av Ruth Lillegraven

Leseeksemplar

Ho har skrive mykje før, hovudsakleg lyrikk og barnelitteratur, men dette er faktisk mitt første møte med Lillegravens litteratur. Og sjeldan har eit etternamn passa betre til innhaldet i boka.

Clara og Haavard har eit ganske ulukkeleg ekteskap. Ho er ei beintøff vestlandsjente som har arbeidd seg oppover i Justisdepartementet, han ein vestkantgut som har blitt barnelege. Saman har dei eitt sett tvillinggutar, men det er vel det einaste dei verkeleg har saman. Det einaste andre dei deler er hatet deira for barnemishandlarar; Clara jobber med eit lovforslag for varsling, medan Haavard må sjå og prøve å hjelpe desse borna kvar einaste dag på Ullevål sjukehus. Eitt av desse borna døyr. Så døyr faren til guten. Og drapa fortsetter.

Boka tek opp enormt store tema, og er sånn sett veldig ambisiøs av seg. Vi toucher innom rasisme, integrering, politikk, barnemishandling, barndomstraumer, barnevern og byråkrati. (Pust!) Kva er rett, og kva er gale? Kan målet hellige middelet? Måten det er vikla saman på og vert rulla opp er intet mindre enn imponerande.

Lillegraven behersker utan tvil det norske språk, og provar det ved å skrive Clara og Leif sine delar på nynorsk, dei andre på bokmål – korrekt etter kva dialekt dei har. Det er ikkje eit vanleg grep innan litteraturen, men eg synes det er kult, og det fungerer. Litt usikker på kva «bokmålsfolket» synest? Nokre er visst allergiske mot nynorsk. Uansett er så elegant og fengande språk ofte mangelvare innanfor sjangeren, så det er absolutt eit pluss.

Alt i alt er dette ein thriller eg verkeleg kan (og definitivt skal) anbefale som påskekrim! Og krim til alle andre høgtider og årstider. Boka kom i pocket i år, så eg tenker at alle som er glad i thrillerar og kriminalromanar, bør spandere denne på seg.

Forlag: Kagge
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«The Dead Ex» av Jane Corry

Leseeksemplar

Då er den tredje boka til Jane Corry sluppen! And oh boy, så spent eg var!! Eg verkeleg digga dei to første bøkene hennar, My Husband’s Wife og Blood Sisters (spesielt den siste der), og eg kan ikkje sei at denne skuffa heller. Ho skriv veldig «engelsk», slik at du veit mykje av handlinga før du starter å lese. Men det som set ho i same bås som Clare Mackintosh og gjengen, er jo at ho klarer å sette ein skikkeleg fin liten twist på slutten av historia.

Vicki har eit ganske kjipt liv. Ho er ufrivillig nyskilt, mannen har ny kone, Vicki tener omtrent ingenting på karriera som aromaterapist, og i tillegg har ho alvorleg epilepsi som gjer at ho av og til mister hukommelsen nokre timer. Å vere disponert for hukommelsestap er ikkje særleg gunstig når politiet dukker opp og spør om du veit kor den sakna eksmannen din er – spesielt ikkje når dei trur du har drept han og lyg om at du mister hukommelsen for å skaffe deg alibi. Du veit, det vanlege.

IGJEN, denne dama lurte meg fleire gonger. Eg konspirerte så godt eg kunne basert på infoen eg fekk, eg traff sånn ca på eit par ting, men flautt nok ikkje heile greia. Eller, er det eigentleg flautt når ho klarer det kvar gong? Då viser det jo berre at ho skriv godt. Og så er det jo akkurat det som er poenget med psykologiske thrillerar: du vil klare å gjette plottet, men samstundes er boka heilt øydelagt om du klarer det. Anbefalast verkeleg! Kun å få på engelsk, då.

Forlag: Penguin
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Jane Corry finn du HER.

Sitat

«La meg bli med deg» av Rita Paramalingam

Éin kommentar

Boka er eir leseeksemplar frå Norli

Dette er ei mintfarga lita perle du bør unne deg ein liten time med. For det tek ikkje lenger tid, å kome seg gjennom denne syltynne boka. Det er derimot ei slik bok du kan lese fleire gonger, for den har så mange lag. Det er ganske fascinerande.

Boka er ei lettbeint og truverdig skildra historie om Lara, som har ein sommar ho aldri vil gløyme. Etter ei fæl opplevelse mister ho bestevenninna si Signe, mora bryr seg ikkje om Lara og veslebroren Felix, berre om kjærasten Lars. Det vert såpass at Lara må stele mat på butikken for at ho og broren skal ha noko å ete. Ganske så tøft for ein tiandeklassing, med andre ord. Og ting blir berre verre.

Det er imponerande at ein debutant som Paramalingam klarer å balansere mellom den vakre uskylden til eit barn, og den brutale, og til tider motbydelige, seksuelle oppvakninga til ei ung jente. Her har du ein tenåring med enorme byrder på skuldrene, stort ansvar, i tillegg til kranglane med venner og søsken vi alle kjenner frå dei såre ungdomsåra.

Her er òg ei veksling mellom blomstrande og nydeleg språk, og eit rått og ærleg språk som det òg er viktig å sette pris på. Du vert sugd inn, og boka føles mykje lenger enn den er. Den setter rett og slett spor, og eg aner ikkje kva anna bok eg kan samanlikne det med. Oppsummerande ord: ru, mjuk, stygg og gripande. Det skal bli ganske så spennande å følge med på Paramalingam framover.

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2017

Sitat

«Gutten ingen ville ha» av Trude Trønnes

Boka er eit leseeksemplar frå Norli

Boka var tynnare enn eg hadde forventa. Eg hadde så vidt hørt om boka før og visste at den skulle vere eksepsjonelt sterk, så eg blei overraska når eg såg kor få sider boka besto av. Eg tenkte som så at då blei nok historia ganske overflatisk og enkel, men eg skal gå og vaske munnen min (tankane mine??) med såpe.

Ta inn over deg dette: Mor di er ein «tilbakeståande flyttsame» som trur du er ein bytting (altså ein underjordisk baby hennar eige barn er bytta ut med) og nekter å gi deg melk (du er jo ikkje hennar barn?). Når myndighetene først grip inn, seier dei at du er åndssvak (kanskje til og med «uhelbredelig åndssvak»), døv, kan ikkje snakke på grunn av motorisk afasi og vil heller aldri kunne snakke. Du er aggressiv, slem, «vanskelig». Du vert ein kasteball mellom institusjonar, sjukehus, barneheimar, spesialskular. Om du kan forestille deg dette, har du fått eit glimt av livet til Per Utsi.

Historia om Per Utsi er skriven av journalist og forfatter Trude Trønnes, som undervegs i boka kjem med brev til Per der ho deler tankane sine om historia hans, og vennskapet dei to har utvikla medan boka vart til. Boka består elles av gjengitte samtaler og reiser med Per, samtaler med personar i livet hans, enkle og forståelige intervju med fagpersoner innan psykiatri, barnevern, folk som visste korleis institusjonane fungerte på femti og sekstitalet (hint: ikkje særleg bra).

Dette er ei trist, men samtundes fin historie. Den er sterk, slik Per Utsi er sterk. Det er ubegripelig – på grensa til den bokstavelige meininga av ordet – at nokon kan overleve så mykje. Ikkje berre «overleve» på et psykisk plan, men også det fysiske. Eg trur ikkje ordet mirakel (som vert brukt i boka) er ei særleg stor overdriving. Eg hadde tårer i auga når eg las, og det stikk i hjartet når eg ser ansiktet til Per på omslaget. Boka er djupt gripande. Rørande. Eigentleg strekk ikkje ord til.

Forlag: Z-forlag
Utgivelsesår: 2016

Sitat

«Blond» av Joyce Carol Oates

Éin kommentar

Rett før eg tok ferie, kjøpte eg meg med denne boka frå jobb. Den er vilt tjukk, så eg har lest nokre kapittel av gongen denne veka eg har vore i Spania. Og uansett kor mykje eller kva eg har lest i mellomtida, har det vore like enkelt å ta opp at tråden. Det er så fengslande! I tillegg er dette mitt første møte med Oates, men allerede etter ei side eller to skjøna eg at det absolutt ikkje ville bli det siste.

Boka følger Marilyn Monroe frå seksårsalderen og til døden. Frå fattige Norma Jean som har eit narkovrak til mor og veks opp hos bestemora, til fosterheimane, tenåringsekteskapet, modellkarrieren, skuespillerkarrieren, dei berykta ekteskapa, dopet, depresjonene.

Det er så levande skildra, det er som å vere inn i nokon sitt hovud. Oates skreller vekk sexbomba, og lèt oss stå att med ei usikker jente som berre vil bli begjært, så ho dermed kan bli elska. Eit barn prega av ein vanskeleg oppvekst, som må finne sin eigen veg i eit nytt og seksualisert samfunn etter andre verdskrig. (Hollywood på femtitalet, det var verkeleg noko.) Korleis takler ei ung og naiv jente at alle i verden vil ha ein bit av henne? At dei elsker henne, vil ligge med henne, hater henne? Innsikta til Oates er djup som få, og det er verkeleg eit mesterverk av ein ambisiøs roman (på norsk: den er dødsbra og heilt eineståande).

No kan det ikkje presiserast nok at dette ikkje er ein biografi. Det er ein roman basert på mytene rundt (og så klart dei historiske fakta vi har om) Marilyn Monroe. Det meste er (i alle fall i følge en rask kikk på Wikipedia), ganske så korrekt likevel. No kan vi jo aldri vite kva ho tenkte eller sa privat, men veldig mykje vart jo skrive om i pressa medan ho levde og etter at ho døde. Men kanskje treng vi ikkje vite alt? Uansett kva som er heilt sant eller ikkje i romanen, så har det vore ei av dei største leseopplevingane mine i år, kanskje nokon gong. Anbefalast verkeleg, med alle sine 869 sider!

Forlag: Pax
Utgivelsesår: 2011

Sitat

«Barna fra toget» av Christina Baker Kline

Boka er sponsa av Cappelen Damm

Dette er ein sterk og gripande roman om korleis barn (både i 1929 og 2011) opplever det når systemet sviktar dei totalt. Når barneheim og fosterheim er løysinga, men ingen bryr seg eigentleg om kva som skjer med dei. Når dei kjenner seg redusert til eit namn på eit skjema, redusert til ei handelsvare eller ei plage. Om kor raskt ein må vokse opp for å overleve mangelen på omsorg.

Boka handler om Molly – 17 år og i fosterheim. Ho har hatt det vanskeleg stort sett heile livet, og ho er sint på alt og alle. Ho hatar skulen, ho hatar fostermora si. Etter å ha stole ei bok, må ho utføre samfunnstjeneste, og blir sett til å rydde loftet til den 91 år gamle Vivian. Der blir ho kjend med den gamle dama, som er ganske sprek og livlig for alderen.

Vi får òg lære Vivian å kjenne. Rett før børskrakket emigrerte ho med familien sin frå Irland, og dei flytta til New York. Men Vivians skjebne er trist: familien døyr i ein brann, og ho vert sendt på barneheim. Derifrå vert ho sendt på eit tog – «barnetoget» til Midtvesten, for å bli adoptert. Stort sett vil adoptivforeldra ha ein baby, eller ein stor unge som gratis arbeidskraft på gården. Resultatet av eit så laussluppent barnevern, er tragisk for den ni år gamle jenta. Men ho er tøff, og det skal mykje til for å stanse henne.

Historia til Vivian slår meg som ein alternativ versjon av Anne frå Bjørkely (skam deg dersom du ikkje veit kva bok eg snakkar om!), noko som er litt morosamt med tanke på kor sentral den boka eigentleg er for Vivian. Begge kjem jo dundrandes med eit tog, på vei mot ein ny heim. (Dette med barnetog var jo faktisk ei heilt seriøs greie, og det er jo ganske småsjukt. Det er ikkje noko vi høyrer noko om! Korleis er ikkje dette allmenn historie? Og apropos amerikansk historie, Molly er delvis indianar, noko som gir eit ekstra lite lag til historia.)

Altså, for eit språk Baker Kline har! Ho leikar seg gjennom teksten, som er lettlest og fengande. I kombinasjon med den rørande historia, er den totale opplevinga djupt rørande. Faktisk lurer eg litt på kvifor omslaget er så trist og deprimerande, det verkar litt avskrekkande på meg. (Sjølv om enkelte delar av historia er trist.) Og kvifor er ikkje dette ein ungdomsroman? Molly er ein lett karakter å knytte seg til, og ho verkar veldig naturleg og ekte. Det same gjeld Vivien. Historiene deira er begge godt skildra, og det er lett å tru på. Vivian er ein litt meir sympatisk karakter enn Molly, men også Molly veks på deg. Når ein vert kjend med henne.

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2014

Sitat

«Livet som var ment for deg» av Kristin Harmel

Boka er sponsa av Cappelen Damm

Livet som var ment for deg

Når eg las den forrige boka til Kristin Harmel, Så lenge det er stjerner på himmelen, gråt eg sikkert i ein time til saman. Og allerede fem sider ut i denne boka gråt eg (pinlig nok, på toget). Og eg har nesten ikkje slutta.

Boka handlar om Kate. For 12 år sidan var Kate på sitt lykkeligaste: ho hadde akkurat starta på ei utdanning ho likte, gifta seg med verdens beste mann og levde et liv ho elska. Helt til 18. september, så ektemannen Patrick blei drept i ei bilulykke. Etter dette, vart Kate sitt liv svart. Etter 12 år har ho endeleg møtt ein ny mann, og er nyforlova. Men samme dag som forlovelsen vert inngått, har ho ein merkeleg draum: om livet sitt med Patrick om han hadde levt. Problemet er at draumen er så utruleg livaktig – for livaktig.

Den er varm, humoristisk, fin og overraskande realistisk. Eg må innrømme at eg såg endinga sånn halvveis i starten, men etter cirka førti svinger trudde eg at eg hadde bomma, men NEIDA! For en lettelse. Men ja, uansett: den er like fin som den forrige boka, så om du likte den er det bare å komme seg på butikken!

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2016

Fleire bøker av Kristin Harmel finn du HER.