Psykiske lidingar

Sitat

«Alias Grace» av Margaret Atwood

Leseeksemplar

Denne boka har det tatt meg eit år å lese ut. Ikkje fordi den var trå å kome seg gjennom, men fordi eg visste at den var så god, at når eg leste i den, måtte eg kunne ha fullt fokus på boka. Eg kunne ikkje lese ei side her eller der på bussen. Du forsvinn såpass inn i universet og teksten at det ikkje går an å tenke på andre ting. Og den typen bøker er verkeleg noko for seg sjølv.

Atwood fortel historia om Grace Marks, som på midten av 1800-talet vart dømt til livstid som medverkande til eitt grusomt mord (eigentleg to, men dommen for det første var nok), berre seksten år gamal. I følge retten skal ho ha vore forelska i arbeidsgjevaren sin, som var forelska i den andre tenestejenta, og vore så sjalu at ho overtalte tenesteguten som var forelska i henne sjølv, til å myrde sjefen og den andre tenestejenta. Men historiene Grace fortalte i retten var aldri like, og medskudlige McDermott fortalte tre heilt andre historier. Grace fortsatte å sei at ho var uskuldig, og mange jobba hardt for å både få henne dømt og frikjend.

Hovudfokuset i boka ligg rundt samtaler ho skal ha hatt med ein lege/psykolog, Simon Jordan, som tjue år etter dommen ville finne ut om ho faktisk var uskuldig, skuldig, eller gal. Vi får samtaler, tilbakeblikk, brev og tanker begge gjer seg. Det er djuptpløyande, gripande og tar verkeleg tak i den menneskelege psyka. Det er litt ekte tekstar (for det her er jo ei sann historie), men det meste er meisterleg dikta opp av Atwood. Boka er ganske tjukk, men vel verdt det. Betre portretteringar enn dette er vel knapt skrive.

Forlag: Virago
Utgivelsesår: 2017 (1996)

Fleire bøker av Margaret Atwood finn du HER.

Sitat

«Snøen stryk ut alle spor» av Lars Ove Seljestad

Skrive for framtida.no

«Show, don’t tell» er ofte brukt som eit slags mantra litteraturen. I denne romanen bryt Seljestad fullstendig med denne regelen, og frå første sekund fortel han. Allereie frå første side vert ein som leser sugd inn og blir fortalt innstendig korleis hovudpersonane har det, og grepet fungerer ypperleg.

Historia veksler mellom ein tolvårig gut som veit at mora har svikta som forelder og at ingenting er som det skal heime – og vidare på skulen eller vennegjengen – og ei mor som veit ho har mista grepet, men gjer så godt ho kan. Stikkord er for lite pengar, festing, utestenging og omsorgssvikt.  Guten vert sintare og meir desperat i løpet av boka, medan mora blir sårare og tristare. Det er ikkje akkurat koselesning, men ingen kan nekte for at det er utruleg godt skildra portrett av både mor og son. Det har skjedd eit slags rollebyte mellom mor og son, der han tek seg av det meste i heime. Allereie i første kapittel forstår vi at noko ikkje er som det skal når han vasker si eiga t-skjorte, eit plagg han fann frå ein mann mora har hatt med seg heim. Det er ingen som tør å blande seg inn, for ingen ser kor langt det har gått. Guten mangler gode autoritetsfigurar i livet, og ynskjer merksemd meir enn noko anna – men alt han gjer vert oppfatta feil. Det er skildra slik at ein kjenner det med heile seg.

Etter kvart som historia vert rulla opp, forstår vi at dette ikkje berre er ei historie om det som er her og no, men som rører ved større tema. Det er ei forteljing om usynleg sjukdom og andre usynlege plager, om einsemd og grov ommsorgssvikt på fleire nivå. I tillegg handler boka om at enkelte hendingar kan påverke resten av nokons liv og smitte over til neste generasjon.

Snøen stryk ut alle sporer ei flis av ei bok på rundt hundre sider, men klarer likevel å romme enormt mange kjensler. Tematikken minne litt om Arbeidsnever av Jan Kristoffer Dale, ei anna tynn bok. På overflata kan historia sjå ut til å handle om ei mor på uføretrygd som ikkje klarer eller ha råd til å oppdra sønene sine, men det ligg mykje meir under. Romanen handlar minst like mykje om å vakse opp for tidleg og miste plassen sin i verda. Det står på baksida at det er ei forteljing om einsemd og utanforskap, men òg om kjærleiken og viljen som held det heile oppe. Eg les ikkje boka heilt slik, for eg finn lite kjærleik og vilje, utan at det gjer boka noko dårlegare. Alt i alt er boka sylskarp, både i presise formuleringar, men òg i korleis Seljestads effektive og attkjennelege bilete skjer i hjartet. Ei av dei siste setningane i boka kan oppsummere innhaldet enkelt: «Saman er til for dei andre.»

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Si at du er min» av Elisabeth Norebäck

Éin kommentar

Leseeksemplar

Herregud, for ein fantastisk god psykologisk thriller! Nifs og ekkel, med eit usedvanleg godt driv. Historia berre bygger seg opp-opp-opp, og klarer til og med å lande med stil. Upålitelige forteljarar og ein desperasjon som overgår det meste.

For over tjue år sidan vart dottera til Stella kidnappa då dei var på ferie; ettårige Alice vart tatt frå barnevogna si. Meiner i alle fall Stella, alle andre er ganske sikre på at babyen drukna, og at Stella må gå vidare med livet sitt. Etter fleire sammenbrot, tvangsinnleggelse og mykje sorg, har Stella no orden på livet sitt. Gift med ein fin fyr, tenåringsmamma til Milo og utdanna som psykoterapeut. Så dukker Isabelle opp, ein ny pasient som er blitt henvist til Stella. Og frå første sekund veit Stella at det er Alice som har kome tilbake. Eller er det dét?

Dette er ei historie om sorg, desperasjon, lengsel og frustrasjon. Måten Norebäck bruker psykologien på er imponerande. Dei fleste psykologiske thrillarar kjem med store vendepunkt og lurer leseren heile vegen, men Norebäck er stilsikker nok til å holde seg i same spor og auke på. Det er skummelt, truverdig og velskrive. Omsetjinga er litt sånn hipp som happ, men denne boka kan uansett ikkje nilesast setning for setning; det her er skumlesing for å finne ut kva som faktisk er sant og kva som er innbilning. Les!

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Hennes største frykt» av Peter Swanson

Leseeksemplar

Eg har verkeleg fått sansen opp for Peter Swanson. Eg las nettopp den nyaste, Alle disse vakre løgnene, og elska den. Då dei to første kom på norsk var eg ikkje superfan, men eg set mykje større pris på språk enn eg gjorde den gong. Og innan krimlitteratur er Swanson blitt ein favoritt, og eit sikkert kort om du vil ha gode bøker.

Kate har slitt med nerver og mareritt i nokre år, etter eit kjærleiksforhold som blei veldig stygt. No synest mora at det er ein god idé å kome seg vidare med livet, så ho overtaler Kate til å bytte leilighet med tremenningen sin, Corbin. Corbin bur i Boston og Kate i London, og ho har aldri møtt han, men det burde vel gå fint? Men så raskt Kate er kome inn i bygget, oppdager ho og ein nabo at Corbin næmaste nabo, Audrey, er forsvunne. Og når ho vert bekrefta drept, og politiet mistenker Corbin, veit ikkje Kate kva ho skal gjere eller kven ho skal stole på.

Historia vert rulla opp og vendingane kjem roleg, men slåande. Karakterane hans er komplekse, og det er herlig med bøker utan svart/kvite personar. Og så dukker etterforsker Roberta James frå De som fortjener det og Den tikkende kvinnen opp att her, og slike cameos synest eg er veldig artig. Kapitla er litt annleis delt opp enn i dei andre bøkene, her er det cliffhangers på slutten av kaptila som fortsetter i neste kapittel, så du må jo lese vidare! Handlinga er direkte foruroligande, og passer ikkje for dei som er redde for mørkret eller å vere heime åleine. Med andre ord: perfekt krim til påske!

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Peter Swanson finn du HER.

Sitat

«Jeg blir borte i mørket» av Michelle McNamara

Leseeksemplar

Historia om Golden Gate-morderen er noko av det eklaste eg har lest. Eg trur alle er ganske så opptatt av true crime for tida, og det er like mykje bra i bokform som det er på tv.

På 70- og 80-talet herja ein voldtektsmann – seinare seriemorder – i California. Over femti grove seksuelle overgrep og minst ti mord. Han var umogleg å fange; lite videoovervakning, ingen DNA-testing. Vitnene var ofte uenige om korleis han såg ut, og han endra mønstra sine etterkvart. Det var eit mareritt for politiet, men enormt mange folk har aldri sluppet taket i saka.

Forfattaren skildrar historia på fantastisk godt vis. Eg kjende ingenting til saka før eg las boka, men føler meg som ein liten ekspert. McNamara klarer balansen mellom mykje fakta og mykje kjensler, høgt tempo og fokus på detaljer og livshistorier. Til saman blir det ein skummel og ubehagelig tekst, med eit heilt eige driv.

McNamara døydde to år før boka vart utgitt, så den siste delen er satt saman av ulike notater og tidlegare publiserte artiklar. To månader etter at boka vart publisert i USA, fanga dei mordaren: Joseph James DeAngelo. På omslaget står det «Boka som oppklarte en av USAs største seriemordsaker», men det er teknisk sett ikkje sant. Boka bidrog til å halde interessa oppe og søkelyset retta mot saka, men så vidt eg forstår er det ingenting i boka som førte til arrestasjon, men det er eit fantastisk portrett av eit udyrs handlingar.

Om du leiter etter krimlektyre til påska, er dette eit godt alternativt. Eg veit ikkje kva som kan vere meir skremmande enn at det faktisk har skjedd. Eg les vanlegvis ganske raskt, men her var det nesten umogleg; eg følte på trangen til å måtte få med meg kvar enkelt detalj.

Forlag: Press
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«64» av Hideo Yokoyama

Leseeksemplar

Thriller frå Japan – har du vore borte i det før? Eg vil tru dei fleste svarer nei. Men her er altså ein kjempetjukk kriminalroman frå øya. Og eg kan seie det med ein gong: den er veldig, veldig god. Eg vil seie det er meir ein roman om ein politimann og eit utsnitt av hans liv (som inkluderer personlege problem og ein cold case), enn ein klassisk thriller eller krim. Ikkje at det gjer boka mindre verd å lese, men det er greit å ha notert seg bak øyret.

Mikami er nyleg blitt pressedirektør, etter å ha jobba i årevis som etterforsker. Etter å ha formidla ei avgjerd om anonymisering som journalistane fann uakseptabelt, blir det fullt kaos på den vesle politistasjonen. Mikami er eit pliktoppfyllande menneske, og begynner å leite etter grunnen for anonymiseringa. Der graver han med eit uhell fram informasjon om ei fjorten år gamal kidnappingssak. Han blir gripen av saka han så vidt var borte i, for hans eigen datter er for tida forsvunnen – og ingen veit om ho har stukke av eller er kidnappa.

Språket er flytande og godt, og omsetjinga til Tara Ishizuka Hassel er ikkje noko anna enn imponerande. Eg trur korrekturleseren var litt sliten på slutten av denne mursteinen, for der dukkar det opp litt språkleg rusk (det heiter uventet, ikkje uforventet), han/ham-feil og eit par mellomrom er borte. Det er ikkje mykje, men det skjemmer litt, spesielt når resten av språket er så ypperleg. Det er for øvrig mange japanske namn å holde styr på, men det går stort sett greitt. Og om du blir usikker, er det eit personkart bakerst i boka.

Som thriller er boka ganske annleis, for her er veldig mykje handling og skildringar rundt sjølve plottet. Plottet er for øvrig ekstremt godt, akkurat passe fortetta med akkurat passe mengde lause tråder. På baksida står det at ingen leser kan spå tvisten, og det må eg seie meg eitt hundre prosent einig i. Den kom så brått, og gav så mykje meining, og ikkje minst heva den boka til eit eige nivå. Som thriller er boka som sagt ikkje den mest typiske, men som roman og bok i si heilhet, er dette veldig god litteratur. Mykje – og veldig lesbar – bok for pengane!

Forlag: Kagge
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Vår egen grusomhet» av Araminta Hall

Leseeksemplar

Mike og Verity har vore saman i ni år og har eit lidenskapeleg forhold. Dei leiker ofte Suget: la Verity bli sjekka opp på bar, og så dukker Mike opp og går i mellom og truer fyren. (Litt krydder i kvardagen, veit du.) Så blir Mike tilbudt ein jobb i New York og dei bestemmer at han skal reise og tene penger, så kome tilbake. Men så går det skeis, og når Mike kjem tilbake til London er Verity forlova med ein annan mann. Og for Mike er beskjeden klar: han må gjere seg klar til den største utgåva av Suget nokonsinne.

Det er ei ganske underleg oppdeling av tekst i denne boka. Tre deler, der siste del er ei rettsak. Men dei to første ser eg ingen logisk brytning mellom, for det er ingen sjokkerande avslutning på del en eller sjokkerande start på del to. Det skuffa meg litt, for første del var ganske trå. Det er ingen oppdeling av kapitler innimellom, og det gjer teksten unødvendig slitsom, og for meg er det drepen på ei god leseoppleving.

For meg blir desse to karakterane usedvanlig flate, noko som ikkje fungerer i det heile tatt. Eg skreiv om menn som ikkje kan skildre truverdige kvinner i omtala mi av Den forrige jenta, men det kan visst gå begge veier. Ei kvinne som ikkje kan skildre menn? Mike skal vere ein mann med ein vanskeleg barndom, men eg føler han blir skildra som om han har ei slags funksjonshemming. Han har jo den mentale kapasiteten til ein tolvåring? Det bidrar òg til at eg ikkje trur på historia, for Verity er ei intelligent kvinne, og det er vanskeleg å tru at dei har vore saman i ni år.

Det er nesten flautt å skrive kor dårleg eg synest boka – og hovudsakleg karakterane – er, for Hall underviser i skriving på masternivå og skriv i etterordet at for henne er interessante karakterer det som driv romanen, og spesielt ein psykologisk thriller, framover. Dette er ikkje ein psykologisk thriller i mine auge. Hall streba etter å skape karakterer som gjer at ein ikkje veit kven ein skal tru på, men det fungerer ikkje. (Sjølv om det kan virke arrogant, så følte eg at historia berre var fortalt frå ein sjuk mann si side, uten at eg trudde på at historia hans heller.)

Noko eg derimot synest er veldig fascinerande med boka, og som dessverre ikkje gir meining før i etterordet, er rettssaka. Ei rettsak mot både ei mann og ei kvinne der dei blir behandla ulikt, og kvinnas aktive seksualliv blir brukt som eit slags bevis på lav moral. Dette er bevisst lagt inn som eit politisk innspel, og det burde kanskje heller vore utgangspunktet for boka.

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Ikke slå av lyset» av Bernard Minier

Leseeksemplar

Minier leverer igjen! Eg trur ingen krimroman nokon sinne vil kunne toppe Hvis helvete var av is for min del, men både En sang for druknede sjeler og Ikke slå av lyset er knallgode bøker. Det er ein slags miks av klassisk politikrim og psykologisk thriller, og sjølv med rundt 600 sider i kvar bok, er nerva og spenninga konstant. Ikkje noko anna enn ekstremt imponerande.

Som i alle etterforsker-serier er det ein backstory til hovudpersonen, i tillegg til kvar enkelt mordgåte i dei forskjellige bøkene. Martin Servaz si sidehandling starter eigentleg i bok nummer ein, men mannen har fått heftig gjennomgå sidan den tid. No har det blitt såpass alvorleg at han er sjukmeldt frå jobben som etterforskar, og skal kvile på ein heim for andre politimenn i liknande situasjoner. Men Servaz oppdager ganske snart at kriminelle ikkje tar seg «rekonvalesensferier» sjølv om han gjer det, og nokon sender han brått massevis av hint, inkludert ein nøkkel eit hotellrom der ei ung kvinne brutalt tok sitt eige liv for eit år sidan.

Samstundes møter vi Christine Steinmeyer, radiovert og nyforlova. Livet verker ganske enkelt for henne, heilt til ho får eit brev julaftan der nokon seier at dei skal ta livet sitt. Brevet har korkje adresse eller avsender, og Christine veit ikkje anna råd enn å levere det til politiet. Brevet viser seg å vere den første i ei lang rekke underlege hendingar, og Christine forstår raskt at nokon er ute etter å øydeleggje livet hennar.

Igjen klarer Minier å skrive fram ei historie så ekkel og skremmande at kvar og ein kan bli mørkredd. Ein kan verkeleg byrje å lure på kor langt enkelte menneske er villige til å gå. Om du treng påskelesing, er dei to første komne i pocket, og eg kan garantere timevis med «berre eitt kapittel til»-kjensla. Bøkene er fulle av gode plott (både korte og langsiktige), kriminelle gærninger, spanande vendinger og levande karakterar. Anbefalast!

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2019

Fleire bøker av Bernard Minier finn du HER.

Sitat

«Den forrige jenta» av J.P. Delaney

Leseeksemplar

Eg tar ofte notater medan eg skriv, og i starten var det ikkje mykje begeistring for boka. Eg vart forvirra fordi handlingane gikk såpass parallelt og blanda saman jentene dei første femti sidene og måtte konstant kikke på namnet i kapitlet. Det tok litt tid, men då eg kom til side 100 byrja det verkeleg å bli interessant. Og etter 200 sider fekk eg endeleg kjensla av å måtte lese vidare for å finne ut kva som hendte og kva som hadde hendt.

Jane har opplevd ei stor sorg, og treng ei endring i livet sitt. Ho flytter inn i Folgate Street 1, eit minimalistisk og teknologisk avanansert hus – til ein draumepris. Men leigeavtala kjem med ei lang rekke merkelege reglar; ingen bøker, ingen husdyr, ingen planter, ingen klesplagg på golvet, ingen nips. I tillegg til at ein blir digitalt overvåka så dusjen hugser kva temperatur du liker, skifter belysning etter stemning og mange små finurlige ting. For Jane er dette himmelen, heilt til ho oppdager at Emma, den forrige leigetakaren, døydde i huset. Hovudet knust mot steintrappa. Ubehaget veks, og Jane prøver desperat å finne ut kva som hendte, før ho ender opp på same måte.

Den siste halvdelen gjekk altså ned i eit jafs. Eg har ofte sett boka samanlikna med blant andre Piken på toget, men eg er ikkje heilt einig. Det er ingen enorme tvistar, men heller mange middels store vendingar som konstant endrar handlinga og historia litt. Grepet fungerer veldig godt, og om forfattaren hadde droppa eitt av hinta, hadde eg aldri forstått kva som verkeleg hadde hendt før det blei avslørt. (Sjølv om det ikkje var mange sidene igjen på det tidspunktet.)

Det einaste eg eigentleg har å klage på (når alt eg synest var ulogisk og rart har fått ei forklaring), er kanskje skildringene av kvinnene. Eg synest kvinnene her blir ganske så flate, og etter litt googling oppdaga eg at J.P. Delaney er ein mann (Tony Strong). Ofte, som her, blir kvinner skildra av menn litt lite truverdige og lite komplekse. Skildringer som «en dyr nyanse av blond» og kvinners førsteinntrykk av ein mann er at «han kunne jeg ligget med», det blir litt konstruert. (Sjølv om det siste eksempelet kom tilbake for å bite meg i ræva.) Det er ikkje eigentleg personer det er lett å like, og det gjorde meg hakket mindre engasjert i handlinga, spesielt i starten.

Boka fungerer ikkje akkurat noko litterær, feministisk litteratur, men det er knallgod underhaldning. (Og så blir eg sittande å tenke: ville det fungert om det var to unge menn som hadde budd i huset? Nei. Og berre den kjensgjerninga om samfunnet er jo noko å ta med seg vidare.)

Forlag: Bazar
Utgivelsesår: 2017

Sitat

«Brådypt» av Elin Viktoria Unstad

Leseeksemplar

Det er begynt å poppe opp litt forskjellig krim for ungdom dei siste par åra, og no er tida kome for dei psykologiske thrillerane. Mange ungdomskrimmer passer like godt for vaksne, men eg tenker denne er eit unntak. Den er absolutt spennande og velskrive, men plottet har eit par for mange hull til at det er ein perfekt thriller for vaksne. Eg anbefaler denne for alderen 12-16.

Vilja har alltid elska å svømme, men sidan ho drukna for nokre månader sidan har ho ikkje orka tanken på vatn. Så ei natt vert ho kidnappa og frakta til ei øy, og levert tilbake rett etterpå. Vilja er livredd og ringer politiet, men problemet er at ingen trur på henne. Kven kidnapper nokon og så berre lar dei gå?

Eg likte boka veldig godt, og las den ut i løpet av ein halv dag. Unstad har eit språk som kjennest realistisk ut, og situasjonane ho skriv fram verkar ekte og filmatiske. Tempoet er høgt, og spenninga er til stades heile vegen. Eg har berre litt problem med delar av plottet, men det er jo vanskeleg å forklare nøyaktig kva eg ikkje synest går opp, utan å avsløre dei store tvistane. Målgruppa 12-16 har kanskje sakna denne typen litteratur, og no har dei fått ei god bok det berre er å kaste seg over!

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Bitter Orange» av Claire Fuller

Leseeksemplar

Når språket er godt, plottet/slutten er fantastisk komponert, men boka mangler drift totalt. Dette er den tredje boka til Claire Fuller, og det første møtet mitt med henne. Den har massevis av skryt på omslaget som lover ein mørk og atmostfærisk page-turner. Boka var absolutt mørk og atmosfærisk, men page-turner? Neppe.

I notida møter vi ei eldre dame, Frances, som ser tilbake på fortida si. Meir spesifikt éin sommar, den i 1969 då ho skulle rapportere om hagens tilstander i eit hus ein rik fyr nettopp har kjøpt og vil renovere. I huset bur òg ekteparet Cara og Peter. Det finn Frances ut ved å spionere gjennom golvplankane sine. Og sjølv om paret er ganske unge og vakre, og Frances er ei kjedeleg middelaldrande dame, oppdager ho at dei gjerne vil tilbringe tid med henne.

Nitti prosent av det som skjer i boka er ganske kjedeleg, men innimellom dukker det opp eit par bisarre situasjoner som nesten gjer det verdt det. I tillegg til den totalt overraskande slutten. Sjølve språket er ganske godt, men for min del skjedde det alt for lite jamt over til at lesetida var verdt det.

Forlag: Fig Tree
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«History Is All You Left Me» av Adam Silvera

Gi meg litt YA satt til New York med unge, homofile gutter og mama is happy. Når ein seier det slik, høyrest det kjemperart ut, men den typen romantisk feelgood er blitt ei skikkelig favorittnisje hos meg det siste året. Dette er bøker ein kan forsvinne inn i i fleire timar – for er det noko som ikkje minner meg om meg sjølv, så er det homofile tenåringsgutter.

Livet til Griffin vert snudd på hovudet når hans store kjærleik og første kjæraste Theo døyr. Theo og Griffin slo opp då Theo flytta fra New York til California for å starte tidleg på college. Og der drukner Theo. Griffin er knust, og for å gjere saka endå verre er det kun eitt menneske som veit nøyaktig korleis han har det: Theos nye kjæraste, Jackson. Eit ganske uventa vennskap (eller band) oppstår mellom dei to gutane, men kan dei faktisk hjelpe kvarandre vidare i livet, eller vil dei berre gjere alt verre for einannan?

Dette er ein nydeleg og velskriven roman om forelskelse, djup kjærleik, sorg, sjalusi og skuldkjensle. Boka gir eit fint innblikk i dei komplekse kjenslene rundt ungdomforelskelse; kjem ein nokon sinne over sin første kjærleik?

Eg blei ganske overraska over historia Silvera hadde pønska ut, for eg følte alt var ganske rett fram, men i siste halvdel berre kom den einaste tvisten etter den andre. Og eg er spesielt glad for at Silvera aldri går for den enkle utvegen med den klassiske happily ever after-en, men bygger litt meir komplekse forhold og historier. I tillegg tek Silvera opp tvangstanker, på ein mykje betre måte enn John Green gjer i Turtles All the Way Down. Boka kan absolutt anbefalast!

Forlag: Simon & Schuster
Utgivelsesår: 2016

Fleire bøker av Adam Silvera finn du HER.

Sitat

«Fordi Venus passerte en alpefiol den dagen jeg blei født» av Mona Høvring

Leseeksemplar

Mitt første møte med Mona Høvring, og eg ante ikkje kva eg gjekk til. Eg hadde berre hørt at den var bra, og så likte eg den ganske så svulstige tittelen. Og bra var den! (Og basert på dei store mengdene skryt på omslaget, er eg ikkje den einaste.)

Ella er motvillig på vei til ei fjellbygd, for å tilbringe nokre veker på eit avsidesliggande hotell med systera Martha, som nettopp er kome tilbake frå eit sanatorium. Martha vart innlagt etter å ha forlatt alt og alle, stukke til Danmark og gifta seg, og no skilt seg, og fekk anbefalt denne reisa. Ella slit med å forholde seg til at Martha er tilbake; dei var så nære då dei var yngre, men etter at Martha kom tilbake er ho ikkje den same. Og uansett kva Ella venta seg av ferievekene på hotellet, blir det ikkje som ho hadde tenkt.

Det er ei intens, velutforma historie om seksualitet, mental helse og søskenforhold. (Eg trur alle søstre kan kjenne seg igjen i skildringane av Ella og Martha.) Eg er usikker på om eg har orda til å beskrive det heilt unike språket i denne romanen, det er så stilsikkert, treffande, poetisk og jordnært. Det er ei nydeleg, ukomfortabel, innsiktsfull og gjenkjenneleg historie, og eg kan ikkje seie meir enn at du absolutt bør lese boka.

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Kvinner og barn først» av Gill Paul

Leseeksemplar

Eg absolutt elska den første boka eg las av Gill Paul, I gode og onde dager. Gi meg ein skikkeleg god, tjukk, historisk roman og eg kan kople av i timevis. Den første handla om fallet til Romanov-dynastiet, og denne handler om Titanic. (Og finnest det nokon som ikkje er vilt fascinert og rørt av Titanic?)

Hovudpersonen er (overraskande nok, men kult) ein ung mann som heiter Reg. Han jobber ombord på skipet, og er ein av dei få som overlever. Han er ein fattig fyr frå England, og prøver å spare opp penger så han kan gifte seg med kjærasten og kjøpe eit hus til dei. Men ja, så synk jo skipet, og planane må endrast. Vi møter også småbarnsmora Annie og den unge sosietetsjenta Juliette, som alle prøver å kome vidare med liva sine og sine eigne utfordringar.

Eg trudde boka skulle handle mykje meir om kva som skjedde på skipet, men Titanic begynner på gå ned allerede sånn ein femtedel inne i boka, og held vel på til omtrent ein tredjedel uti. (Litt vel langdrygt?) Resten handler om kva som skjer i desse personane sine liv etterpå. Og sjølv om ikkje alt akkurat var truverdig, så var boka veldig spennande og vanskeleg å legge frå seg. For Gill Paul kan verkeleg skrive, og eg gler meg allereie til å lese boka som kjem ut i vår og handler om den britiske kongefamilien.

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Gill Paul finn du HER.

Sitat

«Tre vegar til havet» av Brit Bildøen

Leseeksemplar

Dei siste vekene har eg berre drukna i god, norsk litteratur (og attpåtil på nynorsk!), og det er så kjekt at vi har forfattarar her til lands som kan måle seg med utlandet. Og den nyaste boka til Brit Bildøen (einaste eg har lest så langt av ho) er heilt, HEILT FANTASTISK. Noko av det absolutt beste eg har lest i år, utan tvil. Å gi denne boka i julegåve, er eit kompliment til mottakaren.

Boka er delt inn i tre ulike historier, som fortellinga veksler mellom. Kroppen, Staten, Eksilet. (Og namna kan virke pompøse i starten, men dei vil til slutt gi total meining, eg lover.) I Kroppen møter vi ei kvinne som ikkje får adoptere barnet ho og ektemannen har lengta etter og straks skulle få. I Staten møter vi ein stalker som skal legge ein død katt foran ei dør. I Eksilet møter vi ei kvinne som lev eit avskjerma og roleg liv som translatør og ringmerker fugler når ho ikkje går tur med hunden sin.

Tre historier som sakte flettar seg saman. Gradvis dukker det opp hint, samanhengar og logikk i det som kan verke uforståeleg i starten. På midten vil alt begynne å gi litt meining, og på slutten vil du vere litt rysta. Eg var i alle fall det. Og eg følte meg tilfreds, men eg hadde fortsatt eit spørsmål eller to. Ikkje noko som øydela, men som berre fekk meg til å undre.

Det er mykje i boka som fortsatt sit i meg, og eg mistenker at det ikkje vil sleppe heilt enno. Raseriet, sorgen og det knuste hjartet som er skildra, er så sterkt og truverdig at det kjennest ut som mitt. Boka er rett og slett meisterleg. Eg veit ikkje om eg kan seie det så mykje tydelegare? Kjøp boka (stjel den, om du må), og nyt.

Forlag: Samlaget
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Eleanor Oliphant har det helt fint» av Gail Honeyman

Leseeksemplar

Dette er vel noko av det tristaste eg har lest i heile mitt liv. Så utruleg deprimerande og kjipt eit menneske kan ha det? Eg forbanner alle som fortalte meg at dette var feelgood og lovte meg at eg kom til å bli sjarmert av Eleanor. Eg synest inderlig synd i henne og heia på henne på slutten, men sjarmert var ikkje i nærheten. Det er klart ho har ei heilt jævlig barndomshistorie og slit psykisk, men eg hadde skikkeleg problemer med å like henne. Det er jo ikkje hennar feil at ho er slik ho er, men ho er så tiltakslaus at eg blir heilt stressa. (Og no føler eg meg som verdens mest usympatiske menneske.)

Eleanor har heile sitt vaksne liv prøvd å blende inn. Etter ein traumatisk oppvekst er merksemd det siste ho vil ha, så ho held seg i bakgrunnen. Ho er heilt, heilt åleine. Ingen kontakt med kolleger, ingen familie (unntatt mora som ringer ein gong i veka frå ein institusjon), ingen venner. Kun henne, kryssorda og vodkaen. Og sosialtenesten som kjem innom ein gong i halvåret, og strømmålermannen. Og fyren som sel henne vodka. Og slik lever Eleanor, og har det heilt fint. HEILT FAENS FINT. Ho aner ikkje korleis ho skal samhandle med andre mennesker, misforstår det meste og misliker dei fleste. Mest av alt seg sjølv.

Det er ikkje tvil om at Honeyman kan skrive, for boka er utvilsomt litterært god. Det er ei god historie, med ein veldig god vri på slutten. Men eg stiller meg litt på sida til alt «sensasjonspreiket» og hypen, for eg merka jo både på all rosen rundt boka og på innhaldet at det var meininga eg skulle riste på hovudet og smile småbedrøva over «ho derre Eleanor, altså». Men eg klarte det verkeleg ikkje. Ikkje at eg skal påstå eg har opplevd like jævlige ting som frøken Oliphant, men eg klarte ikkje tru heilt på det.  Sleit psykisk, uten tvil, men eg kunne ikkje kjenne meg igjen i det som skulle forestille depresjon. Ho var litt for konstruert? Nei, eg orka ikkje heilt å forholde meg til det, eg blei bare irritert. Feelgood, du liksom.

Det er ei god skildring av einsemd, traumer og psykiske lidelser og absolutt av vennlighet og kor mykje det har å seie i kvardagen. Men eg kan ikkje seie meg einig med Sunday Express som seier at «denne vil du ikke gå glipp av». Du må for all del lese og like boka, men du går verkeleg ikkje glipp av den største leseopplevelsen i verden ved å la vere.

Forlag: Aschehoug
Utgiveslesår: 2018

Sitat

«Kinderwhore» av Maria Kjos Fonn

Éin kommentar

Leseeksemplar

Kinderwhore er så himla vond lesning. Og vond lesning er viktig, eg trur det er ganske naudsynt å lese god litteratur om grusomme ting i blant. Det er viktig at vi får pirka borti fordommene våre og ideane vi har om andre menneskes liv. Historia Kjos Fonn legg fram her er ikkje banebrytande – voldtekt er vel noko av det vanlegaste og eldste som eksisterer – men konteksten gjer det ekstra fælt. Vi har ein seksualisert kultur, og barn veks opp så mykje raskare, alle ser alt vi gjer, vi har tilgang til heile verden med eit klikk. Å navigere seg fram her åleine, det er omtrent umogleg. Å lese denne boka bør definitivt sette i gang nokre tanker hos leseren, og du bør bli sint.

Charlotte har ein ganske vond barndom. Ho bur åleine med mora si, men lærer raskt å ta vare på seg sjølv og bli sterk. «Sterk» for Charlotte er å slå først. Plage dei andre ungane før dei plager henne. For Charlotte er angrep det beste forsvar – spesielt sidan det ikkje er nokon andre som forsvarer henne. Ho kler av seg før ho blir avkledd, sprer beina før dei blir skilt med makt, ruser seg før ho blir dopa ned, øydelegg seg sjølv før nokon andre får moglegheita. Ho veks opp seksualisert, voldtatt, rusa, avskilt frå kroppen sin, tom i kropp og tom i hovud. Ho veks opp åleine.

Perspektivet i boka er som hever den over all liknande litteratur. Sjølv om boka er skriven i fortidsform, så møter vi barnet Charlotte som eit barn. Vi møter tolvåringen, som ikkje vil (eller kan) innsjå at ho blir misbrukt og voldtatt. Forsvarsmekanismene er skrudd på, og vi møter ei ufyselig og ubehagelig jente som legg seg etter kjærasten til mora, og deretter går på skulen og skryt av at ho har hatt sex med ein eldre mann. Etter kvart som ho veks til og livet endrer seg, endrer synsvinkelen seg òg. Ein misliker henne, synes synd på henne, er sint på henne, tilgir henne og heier på henne. Det er som å vere inn i eit eige univers når ein les denne boka, ein blir nesten Charlotte. Og det er faen så vondt.

Alle bør lese denne boka. ALLE. I tillegg til å vere ei god og veldig lesbar bok med sterkt innhald, seier den så utruleg mykje om dagens samfunn. Ein kan lære så enormt mykje frå denne boka, kanskje litt om andre, men mest om seg sjølv. Du som les dette: er det du som eig kroppen din?

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Begynnelser» av Carl Frode Tiller

Leseeksemplar

Okei, alle har vel fått med seg denne, men om du ikkje har det, høyr på meg: les denne boka. Det er ei ytterst menneskeleg historie. I tillegg til Terjes liv, får vi tonnevis av informasjon og refleksjon rundt naturen, både i Noreg og på verdsbasis. Som for eksempel kva rett vi menneske har til å ødelegge naturen, slik vi held på med no i ei rasande fart. (Sjølv om naturen vil klare seg fint, det er oss og dyra vi gjer han uleveleg for.)

Boka starter med at Terje (ein trøndersk miljøverner) ligg på sjukehuset, og han har nettopp tatt sitt eige liv. Mora og systera krangler, som dei alltid gjer. Ekskona er på veg. Han trur han kanskje kan høyre dei, men kvifor ser dei ikkje på han? Terje sitt liv blir oppsummert, frå slutt til start. Han døyr, men før det har han levd. Deler av livet har vore uuthaldeleg trivielle og vanlege, og andre deler har vore så ekstreme og uvanlige, og vi opplever det stykkevis og delt. Frå døden i vaksen alder, bakover til minner frå ungdommen og barndommen.

Boka trekk deg inn, og du blir liksom litt sugd fast. Menneskenaturen og den faktiske naturen, kasta saman i ei knallgod historie. Det burde vere kjempefeil å lese ei bok som går «baklengs», men det fungerer så bra. Eg sitt igjen med så mange spørsmål, som fortsatt svirrer rundt. Kvifor fikk vi berre vite om dei delane vi fikk vite om? Kva med alle dei andre store hendingane vi veit har hendt, kvifor var ikkje dei viktige nok? Absolutt leseverdig, absolutt ei fantastisk bok. Bokmeldingane lyg ikkje, det er ei av dei beste bøkene frå 2017.

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2017

Fleire bøker av Carl Frode Tiller finn du HER.

Sitat

«Hun ba om det» av Louise O’Neill

Leseeksemplar

Okei, eg er faen så sint no. (Kva er infuriating på norsk?) Denne boka har frustrert meg til tårer. Eg blir litt kvalm av heile greia, mest fordi dette er realiteten for mange, mange jenter. (Og gutter.) LES.

Emma O’Donovan er eit ganske kjipt menneske. Ho er tvers igjennom ei bitch. Ho er kjip mot vennene sine (sånn faktisk kjip, typ seier ting ho veit vil såre dei), flørter med kjærastane deira og trur absolutt alle synes ho er dritdeilig. Det er ganske vanskeleg å like henne. Og når det kjem til stykket – når det skjer, når bildene vert spreidde, når ho berre er ei skamlaus hore – viser det seg at ikkje så mange faktisk liker henne heller. For kven bryr seg om «sluten, bitchen, hora» Emma O’Donovan? Ho ba jo om det.

Eg liker veldig godt at O’Neill gjer hovudpersonen så lite likandes i starten. At man misliker ho, men likevel føler en dyp sympati når det verste skjer. At man synes ho er ein usikker person, ein dårleg venn, et trist menneske, men likevel er på hennar side. (Som man burde.) Dypdykket inn i Emmas sinn er faen så vondt. Måten mora behandler henne både før og etter, korleis faren tek avstand til ho, det faktum er at broren – som absolutt ikkje har eit ansvar – er den einaste som tek det.

OG SLUTTEN. Eg skal ikkje avsløre noko, men eg gråt på slutten. Samfunnet vårt har eit enormt problem med korleis vi ser på kvinners seksualitet, og alle som meiner noko anna er ignorante. Eg vil påstå at denne boka er realistisk, i alt frå handlinga til skrivestilen. (Som alle gjentakelsene, eg vil tru det er slik det kjennest når du kun kan tenke på éin ting.) Fantastisk vond, truverdig og hjerteskjærende.

Forlag: Kagge
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Louise O’Neill finn du HER.

Sitat

«Brudekjolen» av Pierre Lemaitre

Leseeksemplar

Brudekjolen er ein verkeleg smart thriller. Eg kan ikkje seie superoriginal, for den første store tvisten har eg sett i ei anna bok, men det gjer jo eigentleg ikkje denne boka dårleg. Eg såg den berre komme. (Men det blir vel slik når man les nokre hundre bøker i året, spesielt når det kjem til krimplott?) Og eg såg òg den neste tvisten. Den heilt, heilt siste derimot. Då nikka eg, fornøgd med å bli litt overraska. Det var nokre finurlige vendinger innimellom òg.

Møt Sophie. Ustabil, deprimert, med store hull i hukommelsen. Ho er barnepike for ein rik familie, men bortsett frå det har ho ikkje noko liv. Ho har gitt opp alt, og orker ikkje seg sjølv. Ho veit at grusomme ting skjer rundt henne, at ho gjer fæle ting ho ikkje kan hugse. Guten ho har ansvaret for, er ein dag død då ho vakner. Som vanleg kan ikkje Sophie hugse noko, men ho veit at ho må bort. Kofferter vert pakka, penger tatt ut frå banken og ei drosje køyrer henne til Gare de Lyon.

Fransk krim er blitt mi greie. Bernard Minier først og fremst, men eg likte godt måten denne var skriven på. Eg har hatt liggande Irène, Alex og Camille (dei andre bøkene til Lemaitre) veldig lenge, og kanskje eg no skal få summa meg til å lese dei?! Denne her var i alle fall spennande, velkomponert, rystande og herlig ekkel. Anbefales!

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018