Seksualitet

Sitat

«Isla Bonita» av Terje Torkildsen

Skrive for framtida.no

Isla Bonita er ein spenningsroman om ein ferietur til Kanariøyene som ikkje gjekk heilt som planlagt. (Og eg kan stadfeste at det er San Pedro frå Madonna sin hit «La Isla Bonita» dei er i. Søk opp songen om du ikkje kjenner til han!) Romanen passer godt for deg mellom fjorten og atten, spesielt om du er ein gut. Vi treng fleire gode bøker innan same sjanger, og med Isla Bonitakjem vi langt på veg.

Det er november, og Carlo er nettopp komen til den vesle byen San Pedro på ferieøya Isla Bonita saman med mor si. Carlo skulle gjerne ha reist på eit meir normalt tidspunkt for ein sydentur, men mora er kunstar og ei veldig fri sjel. Så no er dei her for ei lita veke. For Carlo sin del, har han ikkje trua på at turen skal bli spesielt spennande; så ser han ei blond jente danse til bongotrommer på strandpromenaden og veit at han må finne henne att. Men når han møter Julieta, viser det seg raskt at ho ikkje er så søt og engleaktig som ein skulle tru, og Carlo hamnar mellom politiet, ein danske med pistol og ein daud flyktning. Korleis heng dette saman, og kven er eigentleg Julieta?

Boka opner med at Carlo ser Julieta, og stemninga for resten av boka er satt. Det er ei dramatisk historie som tek føre seg båe flyktningskrisa, narkotikasmugling, sex og barnevern. Dette er rett nok ganske store og tunge tema, men Torkildsen sper i med ungdomsforelsking, humoristiske scener og ei komisk mor. Vi får skildra Carlo sine første møter med sex og alkohol, men på ein velbalansert måte. Språket er heller ikkje så verst. Det er rett fram, med ein del vittige observasjonar og refleksjonar undervegs.

Boka er ganske spennande og dramatisk, men utan å overdrive. I tillegg er slutten ganske open, så her er det gode moglegheiter for ein oppfølgjar. Om det er noko som manglar, så er det litt stramare redigering. Tempoet er kanskje hakket for treigt for min smak; kapitla skulle vore litt kortare og hatt fleire cliffhangers, og meir av dramatikken vi blir fortalt om skulle vore utspelen. (Det er jo ikkje ein gresk tragedie, det her.) Alt i alt er dette ein god spenningsroman, og eg kan trygt anbefale boka!

Forlag: Samlaget
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Lara Jean»-trilogien av Jenny Han

Alle har vel (uansett om dei vil innrømme det eller ikkje) sett To All the Boys I’ve Loved Before på Netflix? Eg elsker klissete kjærlighetshistorier om ungdommer, og eg er ikkje redd for å seie det. Så då eg fann ut at dette var ei filmatisering av ei bok, kasta eg meg over trilogien. For ja, det er ein trilogi! Og det kjem fleire filmar! (YAY!)

Så bok nummer en heiter det same som filmen, To All the Boys I’ve Loved Before, og er ganske lik filmversjonen. Det er ikkje veldig mange endringar i plottet, og endringane er faktisk positive. Til dømes er Peter og Josh meir sympatiske på skjerm enn papir. Og eg vil nekte for det om det blir nevnt, men filmen er faktisk litt betre enn boka.

Om du ikkje har sett denne herlige romantiske komedien, så er plottet slik: Lara Jean er den mellomste av tre søstre med ein enkefar, og livet blir snudd opp-ned når den eldste av jentene, Margot, flytter utanlands for å gå på college. Verre blir det når dei private kjærlighetsbrevene Lara Jean har skrive (og aldri planlagt å sende) til forelskelsane sine faktisk blir sendt. Endå verre er det at eitt av breva er til nabogutten og Margot sin eks, Josh. Så Lara Jean starter eit falsk forhold til ein annen brevmottaker, Peter, som vil vise eksen sin at han er over henne. Og alt skulle gått ganske greit, men Lara Jean oppdager raskt at det er vanskeleg å skille kva som er falskt og kva som er ekte i eit liksomforhold mellom to venner.

Mykje av poenget med historia er at ein må tørre å ta sjanser på ekte mennesker, og ikkje forelske seg i idealer og idear om menneske. Og som dei fleste bokelskarar, gøymer Lara Jean seg i fiksjon, men her blir ho pressa ut av komfortsonen, og må leve livet, noko som viser seg å gå betre enn forventa. Språket er langt frå det beste og handlinga skrid ganske ujamt fram, men Han klarer likevel å halde tempoet såpass høgt at det praktisk talt er umogleg å legge vekk boka. Det er den typen slukebok som gjer at du ser på klokka og det plutseleg er to om natta. Og så hjelp det veldig på interessa å ha sett filmen, så du treng ikkje vente med å sjå filmen.

Filmen fortsetter halvveis inn i bok nummer to, P.S. I Still Love You, så i starten er det ikkje mange overraskingar her. Eg vil ikkje avsløre så mykje av handlinga vidare (eg prøver å unngå plottblottarar her).  Men eg kan seie såpass at ein av Lara Jean sine drømmetypar dukkar opp att, og ting blir komplisert. Lara Jean må gå frå å vere ei forelska jente til ei kvinne som må tore å be om kjærleiken ho har krav på. Ho slit med å kjenne seg som eit andreval, og må finne ut om ho kan vere i eit forhold der ho kjenner seg nedprioritert.

Den siste og avsluttande boka, Always and Forever, Lara Jean, flytter oss litt fram i tid, til Lara Jeans sisteår på high school. For henne vert året prega av usikkerhet og kaoset ved å få ei ny stemor. College er ikkje langt unna; kan kjæresteforholdet hennar overleve ei såpass stor endring av kvardagslivet? Kan ungdomsforelskinga overleve, eller må ho prioritere si eiga framtid åleine?

Eg vart ganske så forelska i desse bøkene, for det er herlige bladvendarar. Dei er lettleste, men likevel fulle av djupe tema som betyr mykje for mange tenåringsjenter. Jenny Han er ikkje redd for å ta opp og diskutere tema som seksualitet, prevensjon, sjølvkjensle, søskenforhold, lojalitet, oppvekst, you name it. Ho fronter sunne og fullstendig ærlege haldningar om tema alle jenter burde tenke litt på. Om du ikkje har fått med deg bøkene (eller filmen), så bør du hive deg rundt!

Forlag: Scholastic
Utgivelsesår: To All the Boys I’ve Loved Before (2014), P.S. I Still Love You (2015), Always And Forever, Lara Jean (2017)

Sitat

«En helt vanlig familie» av Mattias Edvardsson

Leseeksemplar

Eg las nettopp eit av dei beste rettssalsdramaene eg har lest, Skandalen av Sarah Vaughan, men denne slår den glatt. Det er ein svensk forfattarar, og eg har sett den samanlikna med Størst av alt av Malin Persson Giolito. Heilt ufortent, for En helt vanlig familie er minst fem gonger så god. (Størst av alt blei litt vel ungdomskrim for min del, og ikkje spesielt nervepirrande, men eg høyrer Netflixserien er betre enn boka.)

Familien Sandell verkar som den sunnaste og beste familien ein kan tenke seg. Faren Adam er prest, mora Ulrika er jurist og Stella er ein intelligent tenåring som snart skal ture åleine gjennom Asia. Rett etter at Stella fyller nitten år, kjem ho ein kveld heim midt på natta. Dagen etter vert ho henta frå jobben sin, anklaga for mord og varetektsfengsla. Adam og Ulrika veit ikkje kva dei skal gjere, og får ikkje kontakte dottera. Ho kan jo ikkje ha drept nokon! Likevel kjem tvilen snikande, for dei veit veldig godt kor utagerande og egenrådig Stella kan vere. Men likevel, mord?

Edvardsson klarer å sjå handlingane frå både barnet og foreldras perspektiv, og det er umogleg å ikkje sjå truverdige menneske her. Vi har alle (om vi no er nærmast foreldrerolla eller barnet) opplevd dei små gnisningene, dei små misforståingane eller usemdene som vi ikkje heilt klarer å glatte over i dagleglivet. Dette er ei sterk skildring av foreldrekjærleik, offer, avmakt og tillit. Det er ei ekstrem historie når ein ser på det samla, men kvar einaste del kunne ha (eller har) skjedd i røynda.

Historia vert bygd opp i tre delar; først frå farens perspektiv, så dottera og til slutt mora. Eg tenkte først at det var rart, og det burde vore dottera som uttalte seg sist og avslørte alt for lesaren, men eg heldt godt kjeft her. Det er sylskarpt og iskaldt heile vegen, dei korte kapitla auker tempoet, og det er umogleg å legge frå seg boka utan å tenke men kva skjedde etterpå? Dette var rett og slett ei intens leseoppleving, og om du ikkje får med deg denne, går du glipp av noko stort.

Forlag: Gyldendal Norsk Forlag
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Skandalen» av Sarah Vaughan

Leseeksemplar

Først av alt: dette er ikkje ein typisk krim, ikkje ein typisk psykologisk thriller. Dette er eit rettssalsdrama, og eit uvanleg godt eit. Det poenget Araminta Hall prøver å lage i Vår egen grusomhet om korleis kvinner blir behandla i rettsaker som omhandler deira seksualitet, er det poenget Vaughan her verkeleg klarer å få fram. Så om det ikkje naudsynt er krim du er ute etter i påska, men ei intelligent og medrivande bok, er dette eit strålande alternativ.

Ein kveld kjem mannen til Sophie seint heim. Det er ikkje uvanleg, men han pleier å gi beskjed på eit eller anna vis. Og når han først kjem heim, får ho den alltid like urovekkande beskjeden om at dei må prate saman. James kan fortelje at han har hatt eit forhold til ein yngre kollega, og at ho no har anmeldt han for valdtekt. Sophie si verd kollapser, og ho veit ikkje kva eller kven ho skal tru på. Kan mannen hennar, faren til hennar to born, verkeleg ha gjort noko så grusomt?

Skrivestilen til Vaughan er til å beundre. Den er effektivt, men detaljert. Og desse detaljane kjem dryppande, i heilt iskaldt tempo. Ho får mykje ut av å rote rundt oppe i hovuda til folk, sjølv om mesteparten av handlinga er lagt til ein rettssal. Det er eit innblikk i det engelske utdanningssystemet, det engelske rettsvesenet og den engelske politikken. Og sist, men ikkje minst, er det ein skarp kritikk til alle tre når det kjem til valdtektskulturen i den vestlege verda. I lys av #metoo, er det få bøker (i alle fall ikkje innan krim/spenning) som belyser dette like godt.

Forlag: Gyldendal
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Kjærlighet for voksne» av Anna Ekberg

Leseeksemplar

Dette er den andre boka til Anna Ekberg, som er eit pseudonym for dei samme danske menna som står bak A.J. Kazinski. Som den andre boka til «Ekberg», er dette òg ein såkalla kjærleikskrim; ei krimgåte bygd rundt ei kjærleiksfortelling. Og slik som den første boka, Den hemmelige kvinnen, er resultatet blitt veldig bra.

Leonora og Christian har vore gift i over tjue år, og saman har dei sonen Johan. Heile barndommen sin har Johan vore kreftsjuk, men er no heilt frisk. Dette skulle ha vore dei beste åra i ekteskapet deira, men så oppdager Leonora at Christian har ei elskerinne. Ho vert rasande, for er det noko Leonora ikkje skal etter å ha ofra ei fiolinistkarriere og heile livet for å passe ein sjuk son, så er det å bli forlatt for ei yngre kvinne. Uansett kva.

Historia vert skildra gjennom ein faktisk forteller: den pensjonerte politimannen Holger, som aldri fekk bevist skuld i saka og ikkje kan gløyme den. Han fortel den til dottera si, Josefine, som er ein litt annen type enn han. Saman fungerer Holger og Josefine som forteljar, kommentator, kritikar og moralpoliti. Det er ikkje dårleg skrive, men strengt tatt ikkje naudsynt. Om dei delane hadde vore kutta ville boka vore endå litt tettare, og endå litt betre. Dei øydelegg ikkje plottet, men det bidrar heller ikkje til å gjere det betre. Boka er lang nok som den er, med Christian og Leonoras bakgrunnshistorier og minner.

Og dette er menn som kan skildre kvinner! Det er jo noko av det mest fascinerande med alt, kor truverdige både Leonora og Zenia, den andre kvinna, er. Skildringane av Zenia er faktisk noko av det mest fascinerande med heile boka, spesielt frå eit feministisk perspektiv. Ho vert skildra av både Christian og Leonora, som har vidt ulike syn på denne kvinna (naturleg nok). Men dei oppfatter henne nokså ulikt, og Leonora er den som snakker mest om utsjånaden hennar, medan Christian er meir opptatt av det oppe i hovudet og korleis sexen er. Det er veldig truverdige tankar frå både den forelska og den rivaliserande part.

Alt i alt er boka ganske truverdig, for forfattarane klarer å skrive fram gode argument og tvinge handlinga framover. Språket er godt, men omsetjinga ber preg av at originalspråket er dansk, og er tatt hakket for lett på. Men det er ei god bok, som held deg på pinebenken, og kaster deg av den når del to starter, og sparker deg i sida når del tre kjem.

Forlag: Bazar
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Anna Ekberg finn du HER.

Sitat

«Algoritmeanekdoter» av Karoline Hjorth

Skrive for framtida.no

Denne boka er mykje rikare enn eg forventa den skulle vere då eg starta å lese. Eg trudde det hovudsakleg kom til å vere ganske triste historier om nettdating, for ingen av portretta på omslaget ser spesielt glade ut. Boka appellerte til meg fordi eg har mi eiga historie rundt å finne kjærleik på nettet; ikkje via datingsider, men eg fann min kjærleik på Twitter. Hjorth fann òg sinn kjærleik på nettet, og det er utgangspunktet for denne boka. Og i sin tur for mi lesing og tolking av den.

Dette er ei samling anekdoter/portrettintervju frå mange ulike menneske; unge, gamle, evig single, skilte, kvinner, menn. Dei får alle kvar si stemme, til og med i skriftspråk. Dei bruker ulike typer sosiale medier og datingforum, på heilt forskjellige måter, og ikkje nødvendigvis til dei same formåla. Nokre fortel om vonde eller gode minner, og nokre reflekterer i hovudsak rundt konseptet. Her er kjærleikshistorier som har endt godt, her er kjærleikshistorier undervegs og kjærleikshistorier som har gått rett i dass.

Ein av dei raude trådane (bortsett frå internettperspektivet) er at alle intervjuobjekta fortel om korleis nettdating har påverka (og fortsatt påverker) livet deira, og vice versa. Portretta er velbalanserte og velkomponerte, og heile kjensleregisteret vert engasjert hos lesaren. Sjølv om her er mange knusande og deprimerande historier, sit eg igjen med ei slags glede likevel. Eg skulle gjerne presentert alle menneskene, men eg trur eg skal la deg få gleda av å møte dei sjølv når du plukker opp denne vesle innertieren av ei bok.

Hjorth er fotograf, og i tillegg til portretter av intervjuobjektene, er det snapshots av heimane deira, både i større perspektiv og detaljer. Som om Hjorth berre har vandra inn i heimane til desse folka som var totalt ubudde, knipsa eit bilete av dei akkurat då ho vekker dei og så berre vandrer rundt og tar seg til rette. Det er rått, sårbart og så lite skjønnmåla som ein kan tenke seg. Det synest eg er ein fin touch, og kanskje det er det som utgjer det vesle ekstra som gjer denne boka heilt, heilt spesiell. Boka er fin, original, aktuell, interessant. Kva meir kan du eigentleg kreve av ei utgjeving?

Forlag: Press
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«De polyglotte elskerne» av Lina Wolff

Om du ikkje har fått med deg denne fantastiske romanen, kast deg rundt og spring til nærmaste bokhandel! Eg lover at dette blir ein av dei beste leseopplevingane for året, for det var det definitivt for meg (sjølv om det berre er mars). Men vit kva du går til! Dette er ikkje ein fluffy feelgood, men eit litterært mesterverk som skildrer korleis kvinner og menn ser på kvarandre og samfunnet, så plukk opp boka med eit ope sinn!

Ellinor er 36 år gamal og prøver seg på nettdating. Ho møter ei ganske ubehageleg type som heiter Calisto, men bestemmer seg raskt likevel for å bli hos han, uansett kor motbydeleg han er. Det valet skal få store konsekvenser for ein heilt annan, nemleg ein forfatter. Herfrå hoppar historia vidare til forfattaren Max Lamas, som er på ei reise som til slutt vil ta han til Italia. I Italia møter vi den unge, adelige Lucrezia, som har mista alt familien eigde – mykje på grunn av akkurat Max Lamas.

Wolff sitt talent er omtrent umogleg å skildre, for ho er så teknisk god at du nesten ikkje kan skilje alle dei litterære grepa frå einannan. Til dømes er dei tre stemmene i boka så utruleg ulike, men samstundes fullstendig truverdige. Sjølv om innhaldet er ganske sprøtt, så føler ein at det er ekte medan ein les. Og for å ikkje snakke om kor snedig oppdelt, men samanfiltra, historia er. Rå humor, skråblikk på både kvinner og menns oppførsel, og ikkje minst ei heilt vill og fornøyeleg historie. Denne kjem til å bli ståande som ein av mine favorittromanar.

(Polyglott = fleirspråkleg)

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«History Is All You Left Me» av Adam Silvera

Gi meg litt YA satt til New York med unge, homofile gutter og mama is happy. Når ein seier det slik, høyrest det kjemperart ut, men den typen romantisk feelgood er blitt ei skikkelig favorittnisje hos meg det siste året. Dette er bøker ein kan forsvinne inn i i fleire timar – for er det noko som ikkje minner meg om meg sjølv, så er det homofile tenåringsgutter.

Livet til Griffin vert snudd på hovudet når hans store kjærleik og første kjæraste Theo døyr. Theo og Griffin slo opp då Theo flytta fra New York til California for å starte tidleg på college. Og der drukner Theo. Griffin er knust, og for å gjere saka endå verre er det kun eitt menneske som veit nøyaktig korleis han har det: Theos nye kjæraste, Jackson. Eit ganske uventa vennskap (eller band) oppstår mellom dei to gutane, men kan dei faktisk hjelpe kvarandre vidare i livet, eller vil dei berre gjere alt verre for einannan?

Dette er ein nydeleg og velskriven roman om forelskelse, djup kjærleik, sorg, sjalusi og skuldkjensle. Boka gir eit fint innblikk i dei komplekse kjenslene rundt ungdomforelskelse; kjem ein nokon sinne over sin første kjærleik?

Eg blei ganske overraska over historia Silvera hadde pønska ut, for eg følte alt var ganske rett fram, men i siste halvdel berre kom den einaste tvisten etter den andre. Og eg er spesielt glad for at Silvera aldri går for den enkle utvegen med den klassiske happily ever after-en, men bygger litt meir komplekse forhold og historier. I tillegg tek Silvera opp tvangstanker, på ein mykje betre måte enn John Green gjer i Turtles All the Way Down. Boka kan absolutt anbefalast!

Forlag: Simon & Schuster
Utgivelsesår: 2016

Fleire bøker av Adam Silvera finn du HER.

Sitat

«Det fins et rom i meg som står tomt» av Linda Klakken

Leseeksemplar

Linda Klakken er verkeleg eit allsidig talent. I fjor las eg ei kjempegod barnebok ho har skrive (sjekk ut omtala mi her), og lyrikken hennar er like god. Den er klassisk i tematikken; kjærleik. Diktene roterer rundt kjærleik og natur, og er skrive med ein varme, ein humor, eit hint av noko velkjent. Eit av dei beste diktene starter heime samlinga:

seterjentene sier

hvis du treffer et menneske
og hjertet ditt slår fortere
hendene skjelver
og knærne svikter
så er det ikke
den rette

men hvis du møter
et som gjør deg rolig
og bekymringene
og angsten
stilner

hva da, seterjentene?

Vidare er diktene fulle av sterke kjensler setje opp mot einannan; kjærleik mot forelsking, forventing mot vonbrot. Å ofre seg sjølv fullt og heilt for kjærleiken, eit ønske om å oppnå eit ideal av kjærleiken – og så kva ekte kjærleik faktisk består i. Det er ikkje alltid kjærleik ved første blikk, full klaff, lukkeleg alle sine dager; men er det den storslåtte versjonen som er den beste? Eller den ekte, for den saks skuld?

hvis jeg fikk gjort alt om igjen

du er kanskje ikke
den første jeg har elska

men jeg skulle ønske
du var det

Dette er poesi du kan lese gong på gong, og aldri bli lei, for du vil alltid finne noko nytt. Det som er så utruleg fint med lyrikk er at alle får ulike ting ut av det dei les, alt etter kva temaet er, når dei les det, kva som skjer akkurat då. Nokre dikt er skrivne for å bere enorme mengder meining eller vere politiske, men vi har òg dikt som berre er til for å nytast og å kunne kjenne seg att i. Klakken si samling er nettopp det: ei nyting.

Forlag: Flamme
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Linda Klakken finn du HER.

Sitat

«Fordi Venus passerte en alpefiol den dagen jeg blei født» av Mona Høvring

Leseeksemplar

Mitt første møte med Mona Høvring, og eg ante ikkje kva eg gjekk til. Eg hadde berre hørt at den var bra, og så likte eg den ganske så svulstige tittelen. Og bra var den! (Og basert på dei store mengdene skryt på omslaget, er eg ikkje den einaste.)

Ella er motvillig på vei til ei fjellbygd, for å tilbringe nokre veker på eit avsidesliggande hotell med systera Martha, som nettopp er kome tilbake frå eit sanatorium. Martha vart innlagt etter å ha forlatt alt og alle, stukke til Danmark og gifta seg, og no skilt seg, og fekk anbefalt denne reisa. Ella slit med å forholde seg til at Martha er tilbake; dei var så nære då dei var yngre, men etter at Martha kom tilbake er ho ikkje den same. Og uansett kva Ella venta seg av ferievekene på hotellet, blir det ikkje som ho hadde tenkt.

Det er ei intens, velutforma historie om seksualitet, mental helse og søskenforhold. (Eg trur alle søstre kan kjenne seg igjen i skildringane av Ella og Martha.) Eg er usikker på om eg har orda til å beskrive det heilt unike språket i denne romanen, det er så stilsikkert, treffande, poetisk og jordnært. Det er ei nydeleg, ukomfortabel, innsiktsfull og gjenkjenneleg historie, og eg kan ikkje seie meir enn at du absolutt bør lese boka.

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Elsk meg» av Sophie Elise

Leseeksemplar

Sophie Elise Isachsen kom i fjor med si andre bok, også dette er sakprosa med utgangspunkt i Isachsens eige liv, sjølv om denne er skriven meir som ein roman. Boka er velskriven, aktuell og ikkje minst innsiktsfull. Isachsen er utan tvil ein talentfull forfatter.

I denne boka fortel Isachsen opent om eit forhold til ein nitten år eldre mann (som er blitt «avslørt» som Henrik Thodesen, men er anonym i boka). Det starter ganske tilfeldig og fysisk, men for Isachsen blir det raskt ein kraftig forelskelse, som ikkje blir gjengjeldt. Han svarer berre på meldinger innimellom, han kontakter henne sjeldan før midnatt og er ikkje interessert i å gjere noko offisielt. For Isachsen blir behovet på bekreftelse og kjærleik så intenst at ho ikkje lenger klarer å fungere i kvardagen; bloggen virker barnsleg og dum, vennane er ikkje ein prioritet – alt står på vent til neste gong han kontakter henne.

Ingen kan påstå at Isachsen ikkje kan skrive, for boka er lettlest og sjeldan medrivande. Språket er kanskje ikkje det absolutt beste, men det er autentisk, spesielt når ein tenker på Isachsens unge alder og dialekt. (Og om det ikkje er finpussa, så er jo det absolutt forlagets ansvar.) Innhaldet er fint vinkla, og ho klarer å skape ei stemning i teksten. Og det eg kanskje likte best med boka, var måten Isachsen skildrer si eiga rolle i det heile; ho framstiller ikkje seg sjølv som eit offer, men tek ansvar for å sjølv ha tatt val som ikkje var dei beste, og klarer å sjå situasjonen frå ulike perspektiv. Og det står det respekt av.

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Sophie Elise finn du HER.

Sitat

«Forbruk i september» av Eline Lund Fjæren

Leseeksemplar

Altså! Eline Lund Fjæren er komen for å bli, folkens. For tredje gang har ho bevist at ho kan skrive fletta av kven som helst; Forbruk i september er minst like god som dei to førre bøkene. (Som eg sterkt tilrår deg å lese!)

Emilie, «vidunderbarnet» i avisa ligg med den yngste kollegaen sin, fjorten år eldre Espen, etter ein jobbfest. For Espen virker det ikkje som om Emilie er spesielt interessert, kjærast har ho òg. Han ser ikkje på seg sjølv som noko storfangst, så det får greie seg med litt fantasering om denne veslevoksne jenta. Men så slutter Emilie i avisa og gjer det slutt med kjærasten, og eit forhold veks fram mellom henne og Espen.

Eg simpelthen elsker måten Lund Fjæren har bygd opp romanen på, måten ho sakte nærmer seg Emilie som person på; først berre omtalt, som ein idé meir enn eit menneske, gjennom Espen; neste del av historia frå Emilies side av historia, men fortsatt utanfrå i tredjeperson; og til slutt i førsteperson.

Det er ei altfor presis framstilling av altfor mange forhold i dagens samfunn, og tittelen er verkeleg slåande. For det er jo nesten for galt å kalle det eit forhold, når ordet forbruk er så mykje meir treffande? Det sosiale (og seksuelle) spillet mellom desse to menneska, som ikkje eigentleg elsker kvarandre, men som treng kvarandre på ulike måter.

Den siste sida av romanen oppsummerer eigentleg heile stemninga, heile innhaldet, heile kreativiteten i Lund Fjærens fantastiske språk (for dette er ein person som skriv med eit sjeldan, språkleg overskot!). Som Jeg smilte til ham og lurte på hvordan jeg så ut. Og kanskje favorittsetninga mi i heile boka: Du elsker et menneske, det elsker ikke deg, hvor alminnelig er ikke det?

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Eline Lund Fjæren finn du HER.

Sitat

«Så mye hadde jeg» av Trude Marstein

Leseeksemplar

Ein av 2018s store vinnarar, saman med Søsterklokkene og Leksikon om lys og mørke. Nominert til alt mogleg, no også P2-lytternes romanpris. Eg har holdt meg unna boka ei stund, fordi eg alltid blir skuffa over bøker som selger så bra og som blir skrytt opp i skyene, men no hadde vi valgt den som lesesirkelbok for februar, så då var det berre å legge fordommane vekk og sette i gang. Og det anbefaler eg alle andre å gjere òg!

Dette er ein oppvekstroman, med visse utsnitt frå syttitalet og til i dag. Vi følger rotlause Monika, yngst i søskenflokken, som prøver å navigere seg gjennom livet. Ho starter på jussen, men dropper den raskt til fordel for litteraturen, som ho heller aldri gjer noko stort med. Ho ønsker seg kjærleik, men innleier forhold med både ein av lærarane sine, romkameraten, og ei rekke andre mannfolk, og ingenting er bra nok etter nokre år. Vi får altså sjå bruddstykker av alle moglege slags liv, Monika i alle moglege slags roller: datter, søster, niese, venn, kjærast, eks, mor. Men aldri eigentleg som seg sjølv. Og spørsmålet eg (og fleire i lesesirkelen) satt att med var om ho eigentleg har ein substans?

Eg likte boka kjempegodt, og Trude Marstein er verkeleg eit skriveført menneske. Det var ikkje før vi plukka boka i bitar i fellesskap at det gjekk opp for meg at sjølv om eg følte sympati med Monika under heile lesinga, så mislikte eg veldig mykje med henne som person. Ho var ei dårleg mor, konstant utro, sytete, tiltakslaus og tilpassa seg og livet sitt etter den nyaste mannen i det. Det er trist, når ein tenker over det, for det gjenspeiler veldig mykje av dagens samfunn. Og det er kanskje det beste i heile boka: kor nøyaktig Marstein treff med den berømte spikeren på alle dei ulike personane i boka som karakterer vi absolutt alle møter i dagleglivet. (Eg utfordrer deg til å lese romanen og prøve å bevise at du ikkje kjenner ein som Jan Olav!)

Forlag: Gyldendal Norsk Litteratur
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Dyret» av Heidi Furre

Skrive for framtida.no

Dyret av Heidi Furre er ein av dei såkalla «føderomanane» som kom i fjor haust, saman med eit knippe andre bøker. Ikkje har eg lest mange bøker om å vere gravid, og ikkje har eg vore det sjølv heller. Likevel trefte boka ei nerve i meg, og eg kan seie at dette er ein stor roman. Ikkje i fysisk forstand, for boka er ein lettvekter med sine cirka 150 sider, men den inneheld så enormt mykje; den krever å bli lest sakte og reflektert over ei stund før ein går vidare.

Ei ung kvinne oppdager at ho er gravid. Ho er i alle fall ung i vårt samfunn, men utgamal som fyrstegongsfødande i forhold til sine formødrer. Kvinna er ein ganske vanleg ungdom; ho har ei bachelor i kunsthistorie som har gitt henne ei karriere som evig vikar, ho bur i eit kollektiv med ei god venninne, og ho festar sin del. No er ho derimot gravid, og alt dette må ta slutt. Ho treng ei leilegheit saman med barnefaren, fast jobb for å få permisjonspengar, og ikkje minst må ho vite kva ho skal gjere som gravid, og som mor. I takt med den vaksande magen, prøver ho å finne fotfeste i det som skal bli ein ny kvardag.

Dette er absolutt ein bok om graviditet, men som sagt rommar den så utruleg mykje meir. Det er mest ein roman om å vere kvinne, båe historisk og i dagens samfunn, om kropp og seksualitet, og skamma som ofte er bunden til det. Tinga vi ikkje snakker om i det daglege, temaa vi helst unngår, men som eg trur dei aller fleste jenter opplever. Vi følgjer i grunnen eit heilt kvinneliv frå ende til annan, fortalt gjennom hovudpersonens eigne minner, hennar von og redsler for den vesle jenta som skal kome, minner om mora og historier om bestemora og oldemora.

Furre klarer å skape ein truverdig hovudperson, som ein (i alle fall som kvinne) kan kjenne seg att i frå fyrste side. Ho romantiserer ikkje på noko vis verken svangerskapet eller fødselen, men får like mykje fram dei vonde, ekle, rare kjenslene og oppdagingane som dei fine. Og sjølv om enkelte deler kan verke ganske brutale (om ein ikkje sjølv har opplevd graviditet), så er det mykje glede i romanen, og mykje kjærleik. Kanskje kan ein strekke seg så langt som å seie at romanen kan forsterke eit ønske om å få barn?

Forlag: Flamme
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«What If It’s Us» av Becky Albertalli & Adam Silvera

Leseeksemplar

I tilfelle det ikkje har vore skikkeleg openbert, så elsker eg YA. (Som er litt annleis enn det vi kaller ungdomsromaner, det er ikkje heilt det same.) Young adult-bøker. Og spesielt om unge homofile med kaotiske liv (det er så ekstremt mange fine og velskrivne kjærleiksromaner om skeiv ungdom, og eg veit ikkje heilt kvifor, men det får meg alltid i godt humør). Eg har vore ganske sjuk i det siste og knapt orka å lese på tre-fire veker, så eg håpte at denne her skulle få fart på lesinga og humøret. Og er det forfattarar eg stoler på for lettleste, sjarmerande og medrivande bøker, så er det nettopp Albertalli og Silvera – og når dei to slår seg saman …?!

Arthur er i New York for sommeren, som praktikant i moras advokatbyrå. Og han kjeder seg eigentleg, og er stressa. Foreldra krangler konstant, ting har vore rare mellom han og bestevennane sidan han kom ut som homofil og jentene på jobben er ikkje interessert i ein sekstenåring til venn. Ben har budd i New York heile livet, og har ein mykje kjipare sommar. Han har gått gjennom eit kjipt brudd med sin første kjærast, og er i tillegg stuck på sommerskule, attpåtil med eksen. Han er på vei til posten for å sende ein pakke, då han møter på Arthur. Men så blir dei dratt frå kvarandre i ein flash mob (for det er jo New York …), og dei aner ikkje korleis dei skal møtast igjen. Og er det meininga at dei skal møtest igjen? Skjebnen har i alle fall planer …

Dette er ei kjempefin og søt bok om vennskap, kjærleik, store og små gester og ikkje minst det å jobbe for eit forhold. Det var kanskje det eg likte best med boka, at det ikkje var så mykje fokus på happily ever after, men kanskje meir på kor mykje arbeid og kjærleik som ligg bak forhold, både av det romantiske og det vennskapelege slaget. Og kva er eigentleg verdt mest av dei to? Eg anbefaler dette samarbeidet like høgt som eg anbefaler dei individuelle bøkene til forfatterane; altså veldig!

Forlag: Simon & Schuster
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Becky Albertalli finn du HER.
Fleire bøker av Adam Silvera finn du HER.

Sitat

«Moxie» av Jennifer Mathieu

Leseeksemplar

Moxie hadde eg fått anbefalt frå fleire hald før eg plukka den opp, og med åra har eg blitt veldig skeptisk til bøker som blir skrytt opp i skyene, for eg blir alltid skuffa. Så eg starta å lese, iskaldt og forberedt på det verste. Og for ein gongs skuld gjekk det altså min vei, for eg endte opp med å like boka kjempegodt.

Vivian er ei typisk flink, grei og snill pike. Ho er pliktoppfyllande til fingerspissane, har ein liten venninnegjeng og gjer alle leksene sine. Vivian er den rake motsetninga til mora si, som i sin ungdom var ein opprørsk tenåring og ihuga feminist. Men ein dag finn Vivian nokre bilder frå moras ungdom, og ho blir så inspirert. Og mest av alt blir ho sint; sint på dei kjønnsdiskriminerande kleskodene, favorisering av gutane sitt fotballag over jentenes, gutanes ekle behandling av jentene på skulen. Så i vilt raseri lager ho ei fanzine kalla «Moxie» (eit slags blad) der ho auser ut sinnet sitt og ber jentene stå opp mot urettferda. Det blir starten på ein revolusjon.

Karakterane er fine, om enn litt stereotypiske. Jentene passer inn i typiske former, men er likevel veldig komplekse og støtter kvarandre, som jo er temaet i boka. Gutane og mennene derimot er anten heilt fantastiske, eller tvers gjennom onde. Det er jo for å få fram eit poeng, men akkurat den biten bør ein vere litt forsiktige med, tenker eg – det er ikkje hjelpsomt om feminisme og mannehat vert miksa for tett. Mathieu klarer likevel å jobbe seg litt inn der på slutten, og drar inn litt meir «normale» mannfolk.

Tempoet i boka er ikkje så veldig høgt, og i starten tenkte eg at det gjekk litt treigt, men så gjekk det opp for meg halvvegs ut i boka at det føltes nesten underlig naturlig og truverdig. Det var jo fortsatt spennande og mykje opp og ned, men det blei faktisk realistisk nok til at det kunne ha skjedd. Og ikkje berre realistisk (for dessverre er jo enormt mykje av innhaldet i boka altfor realistisk), men det var inspirerande òg. Alt i alt ei veldig god ungdomsbok, med nokre gode og viktige poeng for ungdommen (og vaksne); vi kjem mykje lenger om vi støtter kvarandre i stedet for å konkurrere med kvarandre; vi kan få til endring om vi står saman; og sist men ikkje minst, er det fortsatt mykje i samfunnet som faktisk MÅ endrast på. Absolutt ei bok å anbefale!

Forlag: Kagge
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Farvel alle hemmeligheter» av Helene Guåker

Leseeksemplar

Dei fleste les (dessverre) ikkje mykje lyrikk. Eg les heller ikkje like mykje som eg skulle ønske, stort sett kun som pensum. Og hadde dette vore til ein eksamen, kunne eg skrive ti sider om eitt enkelt dikt her, for fader kor mykje materiale her er. Men eg skal beherske meg så godt eg kan, og skrive så det faktisk er forståeleg.

Diktsamlinga er delt inn i tre deler, kvar med sitt eige tema. Det er ei utvikling frå ung, usikker og lettpåverkeleg, til sorgfull og til slutt eigerskap over sin eigen seksualitet. Etter mi meining er alle dikta veldig gode, men den første delen er eineståande. Måten Guåker skildrer vår pornofisering og overseksualisering av verden, er makelaus. Ho tek eit solid oppgjer med forventningspresset og ideala rundt kvinnelig seksualitet, presset for å vere erfaren og perfekt, og korleis vi kvinner unødig konkurrerer med kvarandre.

jeg er vel ikke den eneste som tenker:
jeg er tynnere enn henne

kommer jeg til å tenke:
sånn så jeg også ut

Om det ikkje er tatt rett på kornet, så veit ikkje eg kva som er. Vi bruker så mykje tid på å sjå på andre, tenke på andre og ønske å bli sett. Vi må alltid passe på å vere perfekte. I den andre delen av teksten er fokuset på det naturlege ved kvinnekroppen, fødsel, eit ønske om barn, spontanaborter, aborter. Skamma og sorgen som følger å ikkje kunne bere fram eit barn, det einaste vi som kvinner verkeleg skal kunne klare. I den tredje delen har kvinna tatt tilbake kroppen sin, bryr seg mindre om alle rundt seg og er sikker på seg sjølv.

Guåker tek tilbake det grove og stygge språket som ofte blir brukt av menn om kvinner, men som er ufint av oss å bruke. Vel, Guåker gir faen. Sjekk det her, så stygt, skarpt og midt i blinken:

hvor mange kukksugende kvinner
går det
på en fittesleikende mann?

jeg bare spør, jeg bare lurer:
når skal denne gjelda betales?

Sjølv om du ikkje les mykje lyrikk og tenker det er for svevande, kan eg love deg at dette er dikt du vil forstå. Dei er ganske rett fram, og ikkje minst munnlege. Det er sjeldan eg har lest så munnlege dikt, det grenser mot slampoesi. (Du veit sånne videoer du får opp i facebookfeeden din med kvinner som har lange «taler» på rim om feminisme?) Prisen er òg veldig fin, kun 279 for mykje god litteratur. Dette bør vere årets venninnejulegave. Eg kan ikkje understreke det nok; dette er lyrikk for ALLE, ikkje kun kritikarar og litteraturvitere.

Guåker har skrive ein heftig og heseblesande tekst om verdas syn på kvinners seksualitet. Feministisk litteratur, rop det med meg! Fader så mykje bra det har kome om kvinnelig seksualitet og dens plass i samfunnet i det siste, blant anna Kinderwhore, Hun ba om det, The Vegetarian, Dette skjer ikke og Kan jeg bli med deg hjem. For å nemne nokon. (Les alle, pluss mange andre.)

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«The Mermaid and Mrs. Hancock» av Imogen Hermes Gowar

Leseeksemplar

Denne boka er råkul. (Eg kjem med veldig mange begeistra omtaler for tida, men eg har rett og slett lest så mykje BRA i høst!) Og eg vil ikkje kalle det fantasy sjølv om det er ei havfrue med her, for i denne boka er det heilt usannsynleg og like eventyrleg for karakterane som det ville vore for oss. Dette er rett og slett ein historisk roman, satt til eit skittent og dramatisk London frå slutten av 1700-talet.

Vi er i 1785, og her følger vi to parallelle historier som ganske snart (og openbert) fletter seg saman. Det er historia om kjøpmannen Jonah Hancock, som får beskjed om at skipperen på vareskipet han eig har solgt skipet og alle varene hans, i bytte mot ei havfrue. Ei heilt ekte havfrue, som dessverre døde på tilbakeveien. Jonah er fortvila og sint, for han er ikkje noko sirkusmann, men ender opp med å stille ut dette groteske og ekle liket av ein havfruebaby. I sjølve London by møter vi kurtisanen (eit fint ord for prostituert) Angelica Neal. Ho er vakker, intelligent og altfor forut for si tid. No har ho mista forsørgeren sin, og må vende tilbake til halliken sin, og slik ender ho opp på ein fest der nevnte hallik har leigd inn ei havfrue for å vise fram – og slik møter ho òg Jonah Hancock.

Dette er ei skikkeleg god røverhistorie, med ein stor porsjon historie. Eg veit ikkje kva anna eg skal seie enn at om du er bittelitt nysgjerrig, så bør du prøve ut boka. Det er ikkje ei bok som vil passe for alle, men eg slukte den rått. Den er velskriven, med overdrevne karakterer, full av mørk humor og kynisme, og eit skikkeleg skråblikk tilbake på 17- og 1800-tallet og Londons overklasse. Det er ei utruleg sær bok, men eg anbefaler den heilhjarta.

Forlag: Harvill Secker
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Tjenestepiken til Omicunlé» av Rita Indiana

Eg veit ikkje heilt kor eg skal starte med å fortelje om denne boka. Eg var ikkje noko fan. Vanligvis er eg veldig glad i slik «sær» litteratur, men dette blei for rart, sjølv for meg. Kor mykje eg faktisk kan fortelje om den, er eg òg litt usikker på, for eg veit ikkje heilt kor mykje eg sjølv forsto … Her må eg faktisk lene meg til vaskelappen bakpå (noko eg sjeldan gjer) og anmeldelsane på omslaget (noko eg omtrent ALDRI gjer), for det var stort sett det eg sjølv fekk med meg.

Vi er i Den dominikanske republikk i 2034, og vi møter Acilde. Ho er no hushjelp for Esther «Omicunlé» Escudero, rådgiver for presidenten. Acilde er ei ung jente som har brukt livet sitt på å prostituere seg for å tene penger til eit kjønnsskifte. No har ho endeleg moglegheita til å tene penger nok, for det finnest ei sprøyte med noko kalla «rainbow bright», som fikser biffen.

Dette dekker ca første halvdel av boka. Resten av boka er litt meir uklar. Tida og dei ulike plotta blir miksa saman, og det er så vanvittig mange namn (og det er ekstra vanskeleg når det er namn ein er ukjend med), og vi raser gjennom handlingane. Det er mykje om naturkatastrofer og politikk, kunst og rasisme. Sånn sett har Jon Rognlien i Dagbladet eit poeng når han kaller romanen «en karibisk storm av ord», for det var litt som ein vill storm: overveldande, overraskande og fullstendig kaotisk.

Forlag: Solum Bokvennen
Utgivelsesår: 2017

Sitat

«Little Fires Everywhere» av Celeste Ng

Little Fires Everywhere er noko av det beste eg har lest på ei stund, spesielt innanfor romamnsjangeren. For på ein måte – og eg veit ikkje korleis eg skal få dette til å ikkje verke kjedeleg – så er boka ein heilt enkel roman, om ei handfull menneske i ein liten forstad i Ohio, USA. Det er to familiar, og deira samanfletning av historier, skjebner og utvikling. Det er ganske enkelt ein roman om ulike typar menneskelege forhold, ulike syn på livet og kva ein bør få ut av det, ulike idear om fridom.

Vi er på nittitalet, i ein oppkonstruert forstad i Ohio. I denne forstaden – no by – er alt planlagt ned til minste detalj, som kva farger ein kan male huset sitt i, og at utleieboliger skal forkles som enmannsboliger for å unngå stigmatisering av å leie versus å eie. Alt har regler, og familien Richardson følger desse til punkt og prikke. Unntatt den yngste dattera, Izzy, men henne snakker ein stort sett ikkje om. Dynamikken i familien vert imidlertid satt på prøve når fru Richardson leiger ut utleieboligen sin til aleinemora Mia og hennar dotter, Pearl. Mia er ein kunstnerisk type, med eit heilt anna syn på livet. Pearl vil ha eit normalt tenåringsliv, og blir god venn med borna i Richardson-familien. Unntatt Izzy – det er Mia Izzy knytter seg til.

Ng (uttalast for øvrig «ing») skriv så himla godt. Dette er fargerikt, brutalt og vakkert. Både unge og vaksne i boka verker truverdige og komplekse, og dei framstår som heilt ekte menneske. Historia er det det same med: dramatisk, underhaldande og spennande, men samstundes jordnær og sannsynleg. Eg kjenner at eg trur på eigentleg alt i boka, og eg vil gjerne ha ein oppfølger. (Og så skal eg definitivt skaffe meg Ng si første bok, Everything I never told you.)

Eg kan ikkje seie noko anna enn at du ver så snill må stole på meg og lese denne boka. Dette er veldig overkommelig engelsk, så eg vil oppmode dei fleste til å prøve seg!

Forlag: Abacus
Utgivelsesår: 2017