Ungdom

Sitat

«Øynene som ser» av Mary Higgins Clark

Leseeksemplar

Mary Higgins Clark har gjeve ut over 30 bøker, og er eit godt kjent namn i bransjen. Mor mi har alltid likt bøkene hennar godt, og når det no kom ut ei fersk bok av henne, tenkte eg at det kanskje var på tide å teste ut forfatterskapet.

Handlinga er lagt til ein småby i New Jersey, Saddle River. Etter ein heime åleine-fest, vert vertinna, atten år gamle Kerry Dowling, slått i bakhovudet og drukner i bassenget sitt. Der ligg ho til foreldra og storesystera kjem heim neste dag. Det einaste vitnet til mordet er naboen, tjue år gamle Jamie – som er mentalt funksjonshemma og ikkje det mest pålitelige vitnet. Redd for at han vil få skulda, prøver mora å dekke over at Jamie veit noko som helst.

Det er ikkje ein klassisk politikrim, heller ikkje heilt ein psykologisk thriller. Du får historia frå fleire hald, men det er ingen store tvister i handlinga, heller ikkje mange skjulte hint eller falske spor. Det er berre to-tre knøttsmå hint om at nokon veit noko. Om du bare les rett fram, så får du heile historia servert uten å trenge å tenke. Veldig lettlest, med kanskje litt stiv dialog til tider. (Spesielt dei indre dialogane blir litt uekte og rotete for meg.)

Historia er truverdig, framdrifta kronologisk og jamn og det er absolutt ei bok som fanger deg og får deg til å ville lese heile greia så raskt som mogleg. Vel verdt nokre timar med underhaldning! Når det er sagt, er det ingen stor litterær opplevelse, korkje plott eller språklig utforming er spesielt original eller iaugefallande. Det gir meg litt assosiasjoner til Frustrerte fruer (!) eller kiosklitteratur (utan at det er negativt meint), for det krever veldig lite av lesaren. Eg skulle ønske Higgins Clark hadde utfordra seg litt meir, for for min del vart den skuldige openberr frå sekundet vedkommande dukka opp i boka. Ho kunne med fordel brukt aspektet med den funksjonshemma guten som upålitelig forteljar litt meir kreativt; då kunne sjølve plottet vore likt, men leseopplevelsen litt meir minneverdig.

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Brådypt» av Elin Viktoria Unstad

Leseeksemplar

Det er begynt å poppe opp litt forskjellig krim for ungdom dei siste par åra, og no er tida kome for dei psykologiske thrillerane. Mange ungdomskrimmer passer like godt for vaksne, men eg tenker denne er eit unntak. Den er absolutt spennande og velskrive, men plottet har eit par for mange hull til at det er ein perfekt thriller for vaksne. Eg anbefaler denne for alderen 12-16.

Vilja har alltid elska å svømme, men sidan ho drukna for nokre månader sidan har ho ikkje orka tanken på vatn. Så ei natt vert ho kidnappa og frakta til ei øy, og levert tilbake rett etterpå. Vilja er livredd og ringer politiet, men problemet er at ingen trur på henne. Kven kidnapper nokon og så berre lar dei gå?

Eg likte boka veldig godt, og las den ut i løpet av ein halv dag. Unstad har eit språk som kjennest realistisk ut, og situasjonane ho skriv fram verkar ekte og filmatiske. Tempoet er høgt, og spenninga er til stades heile vegen. Eg har berre litt problem med delar av plottet, men det er jo vanskeleg å forklare nøyaktig kva eg ikkje synest går opp, utan å avsløre dei store tvistane. Målgruppa 12-16 har kanskje sakna denne typen litteratur, og no har dei fått ei god bok det berre er å kaste seg over!

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«Daisy Jones & The Six» av Taylor Jenkins Reed

Leseeksemplar

Eg har lenge hatt lyst til å lese The Seven Husbands of Evelyn Hugo, og i fjor fekk eg med meg dette forhåndseksemplaret av same forfatter frå jobb. Så vart den marsboka til Reese Witherspoons leseklubb, så då starta eg like så godt med denne. Og gjett om eg skal lese absolutt alle romanane til Taylor Jenkins Reed etter dette!

Daisy Jones & The Six. Kanskje det mest ikoniske bandet frå syttitalet. I intervjuform vert historia fortalt, frå starten på it-jenta Daisy og rockebandet The Six, og korleis dei blei så store som dei vart. Og ikkje minst korleis og kvifor bandet brått vart oppløyst 12. juli 1979. Aldri før har bandmedlemmene og deira nærmaste fortalt kva som hendte, men no vert altså heile historia fortalt for aller første gong.

Dette er altså eit fiktivt band, sjølv om eg må innrømme at eg måtte google litt for å finne det ut. Og sjølv om det er rock & roll frå syttitalet, er ikkje heile boka full av sex, dop og musikk. Det er absolutt ein del av det, men den verkelege historia ligg i forholdet mellom menneska i bandet, og forholdene dei hadde til menneska rundt dei. Korleis suksess, sjalusi, forelsking og skuffelse kan øydelegge alt, uansett kven ein er. Vonde hendingar og varme kjensler er stikkordene her. Kvinnene i boka er hardbarka feministar, og sterke karakterar på kvar sine måtar. I tillegg er det ein veldig fin tvist på slutten av romanen, som eg absolutt ikkje skal seie noko meir om.

Og skildringane av musikken! Du kan verkeleg høyre musikken når du les, og eit pluss er det at Jenkins Reid har tatt seg bryet med å skrive ut nokre av songtekstane og lagt dei ved til slutt.

Boka er fantastisk! Godt komponert, original og underhaldning frå ende til annan. Eg slukte kvar einaste linje, og sjølv om eg elsker å lese, er det sjeldan eg koser meg så heilhjarta med ei bok. Om det er ein einaste svakhet i romanen, er det at dei stemmene til dei forskjellige litterære karakterane kanskje er litt vel like, noko som gir ei kjensle av at dette er ein roman og ikkje røynd. Likevel er dette ein lesefest av dei absolutt sjeldne. Løp og kjøp!

Forlag: Hutchinson
Utgivelsesår: 2019

Sitat

«The Underground Railroad» av Colson Whitehead

Leseeksemplar

Boka har fått skikkeleg mykje skryt, og det er velfortent. Den er spennande, hjarteskjærande og knusande truverdig. Eg er veldig glad i «slaveromaner» (for eit fælt uttrykk, eigentleg), dei garanterer stort sett store kjensler, dypdykk i ei heilt anna verd og ekstreme forhold. Perfekte å forsvinne inn i. Eg hadde forventa at denne skulle vere litt annleis enn dei andre eg har lest i sjangeren, men det viste seg at det var den nok ikkje.

Om du ikkje veit kva en underground railroad er, så er du ikkje den einaste. Då slaver prøvde å stikke av frå eigarane sine før slaveri vart ulovleg, var det mange som tilbydde dei lovlause husrom og eit skyss vidare. Dette er altså ikkje ei ekte jernbane, men ei abstrakt ei. Underground, som i svartemarkedet. I denne boka har forfattaren skrive fram ei faktisk underjordisk tunnelbane.

Cora er ein slave på ein plantasje i Georgia, og ganske så åleine etter at mora, Mabel, klarte å rømme. Livet på plantasjen er (så klart) ekstremt hardt. Då ein annan slave, Caesar, spør Cora om ho vil rømme med han, slår ho (motvillig) til. Slavefangaren Ridgeway vert sett på saka, og er sjukeleg oppsett på å få fatt i i henne; for det var han som ikkje klarte å fange mora hennar då ho stakk av.

Til å vere ein så god roman, må eg innrømme at eg vart bittelitt skuffa. Ein av omtalene eg las skildra boka som sjangeroverskridende og kalte det ein miks av historisk roman og fantasy, og eg forventa ei slags enorm jernbane under jorda, ikkje den faktiske underjordiske jernbana, berre lagt i små tunneler med gruvevogner. Her skulle eg ynskje forfattaren hadde latt seg rive litt meir med. Men det er alt eg har å klage på, for boka er skikkeleg god. Og denne, pluss ei anna bok, The Intuitionist, er å finne på norsk, om du ikkje er glad i å lese på engelsk.

Forlag: Fleet
Utgivelsesår: 2016

Sitat

«Påstander om meg i tilfeldig rekkefølge» av Liv Marit Weberg

Leseeksemplar

Korleis er det å vere den einaste intelligente ungdommen i verden? Det kan verke som om det er alt hovudpersonen i denne boka (med det fantastisk utklekka namnet Weifa) tenker på. I alle fall føler ho sjølv at alle rundt henne er idioter.

Weifa blir halvvegs ufrivillig ein del av ein veldig generisk, typisk klikkete og dramatisk jentegjeng når hennar einaste venninne viser seg å vere ein del av desse jentene. Og Weifa (som ikkje er det ekte namnet hennar) passar veldig dårleg inn. Ho elsker å provosere, og er ikkje redd for å seie meininga si høgt (sjølv om meininga hennar berre er det motsette av andres, uansett kva det gjeld). Og når jentene i gjengen oppfører seg dumt og fjollete, klarer ho sjeldan motstå trangen til å gi dei beskjed om akkurat det.

Kapitla er delt opp basert på påstander andre har ytra om Weifa, der ho fortel historier knytt til kvar påstand, og kva ho sjølv meiner om den. Gjennom desse påstandene vert tida til Weifa på vidaregåande skildra, og vi får fram eit ganske nyansert bilete av ein ungdom som føler at ingen passer dårlegare inn enn henne.

Weberg sitt språk er on-point, truverdig, lettlest og fylt av den sarkasmen og arrogansen ein innbilsk vidaregåandeelev har. Ho får fram idiotien, men og sårbarheita som desse jentene er fulle av. Denne boka er for alle som har opplevd unødig jentedrama. For dei som alltid har følt seg litt eldre enn dei jamnaldrande. For alle som har fulgt flokken, og ikkje minst for dei som valgte å stå utanfor.

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«History Is All You Left Me» av Adam Silvera

Gi meg litt YA satt til New York med unge, homofile gutter og mama is happy. Når ein seier det slik, høyrest det kjemperart ut, men den typen romantisk feelgood er blitt ei skikkelig favorittnisje hos meg det siste året. Dette er bøker ein kan forsvinne inn i i fleire timar – for er det noko som ikkje minner meg om meg sjølv, så er det homofile tenåringsgutter.

Livet til Griffin vert snudd på hovudet når hans store kjærleik og første kjæraste Theo døyr. Theo og Griffin slo opp då Theo flytta fra New York til California for å starte tidleg på college. Og der drukner Theo. Griffin er knust, og for å gjere saka endå verre er det kun eitt menneske som veit nøyaktig korleis han har det: Theos nye kjæraste, Jackson. Eit ganske uventa vennskap (eller band) oppstår mellom dei to gutane, men kan dei faktisk hjelpe kvarandre vidare i livet, eller vil dei berre gjere alt verre for einannan?

Dette er ein nydeleg og velskriven roman om forelskelse, djup kjærleik, sorg, sjalusi og skuldkjensle. Boka gir eit fint innblikk i dei komplekse kjenslene rundt ungdomforelskelse; kjem ein nokon sinne over sin første kjærleik?

Eg blei ganske overraska over historia Silvera hadde pønska ut, for eg følte alt var ganske rett fram, men i siste halvdel berre kom den einaste tvisten etter den andre. Og eg er spesielt glad for at Silvera aldri går for den enkle utvegen med den klassiske happily ever after-en, men bygger litt meir komplekse forhold og historier. I tillegg tek Silvera opp tvangstanker, på ein mykje betre måte enn John Green gjer i Turtles All the Way Down. Boka kan absolutt anbefalast!

Forlag: Simon & Schuster
Utgivelsesår: 2016

Fleire bøker av Adam Silvera finn du HER.

Sitat

«Legendarisk» av Stephanie Garber

Leseeksemplar

Om du treng ei bok å verkeleg forsvinne heilt i, har du funne den rette. (Men du må så klart lese Caraval først, ellers gir det veldig lite meining.) Det er ganske lenge sidan eg las Caraval, så det tok meg kanskje femti sider for å verkeleg kome tilbake til universet, men så gjekk sidene råkjapt unna.

Caraval er over, og Tella følger skodespelarane vidare saman med systera si. Ho har inngått ei avtale med ein ukjent og ganske shady fyr, og er nødt til å skaffe han det ekte namnet til Legenden for å fri seg frå gjelda. Og moglegheita byr seg, for då dei legg til hamn, starter eit nytt Caraval. Men denne gongen blir det raskt klart at mottoet om at spelet berre er eit spel, ikkje gjeld.

Dette er perfekt ungdomsfantasy. For tolv-tretten år og oppover er dette midt i blinken. Enkle og forståelege univers (veldig spansk-middelalder); morsom og forførande magi; sexy, men ikkje eksplisitt. I tillegg er boka/bøkene ganske godt skrive, med konstant handling og høgt tempo. Det er omtrent umogleg å leggje den ned, for du må jo berre finne ut kva som skjer vidare! Og endå viktigare i desse bøkene: kva som er ekte og kva som berre er ein del av spelet.

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Stephanie Garber finn du HER.

Sitat

«Fordi Venus passerte en alpefiol den dagen jeg blei født» av Mona Høvring

Leseeksemplar

Mitt første møte med Mona Høvring, og eg ante ikkje kva eg gjekk til. Eg hadde berre hørt at den var bra, og så likte eg den ganske så svulstige tittelen. Og bra var den! (Og basert på dei store mengdene skryt på omslaget, er eg ikkje den einaste.)

Ella er motvillig på vei til ei fjellbygd, for å tilbringe nokre veker på eit avsidesliggande hotell med systera Martha, som nettopp er kome tilbake frå eit sanatorium. Martha vart innlagt etter å ha forlatt alt og alle, stukke til Danmark og gifta seg, og no skilt seg, og fekk anbefalt denne reisa. Ella slit med å forholde seg til at Martha er tilbake; dei var så nære då dei var yngre, men etter at Martha kom tilbake er ho ikkje den same. Og uansett kva Ella venta seg av ferievekene på hotellet, blir det ikkje som ho hadde tenkt.

Det er ei intens, velutforma historie om seksualitet, mental helse og søskenforhold. (Eg trur alle søstre kan kjenne seg igjen i skildringane av Ella og Martha.) Eg er usikker på om eg har orda til å beskrive det heilt unike språket i denne romanen, det er så stilsikkert, treffande, poetisk og jordnært. Det er ei nydeleg, ukomfortabel, innsiktsfull og gjenkjenneleg historie, og eg kan ikkje seie meir enn at du absolutt bør lese boka.

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Elsk meg» av Sophie Elise

Leseeksemplar

Sophie Elise Isachsen kom i fjor med si andre bok, også dette er sakprosa med utgangspunkt i Isachsens eige liv, sjølv om denne er skriven meir som ein roman. Boka er velskriven, aktuell og ikkje minst innsiktsfull. Isachsen er utan tvil ein talentfull forfatter.

I denne boka fortel Isachsen opent om eit forhold til ein nitten år eldre mann (som er blitt «avslørt» som Henrik Thodesen, men er anonym i boka). Det starter ganske tilfeldig og fysisk, men for Isachsen blir det raskt ein kraftig forelskelse, som ikkje blir gjengjeldt. Han svarer berre på meldinger innimellom, han kontakter henne sjeldan før midnatt og er ikkje interessert i å gjere noko offisielt. For Isachsen blir behovet på bekreftelse og kjærleik så intenst at ho ikkje lenger klarer å fungere i kvardagen; bloggen virker barnsleg og dum, vennane er ikkje ein prioritet – alt står på vent til neste gong han kontakter henne.

Ingen kan påstå at Isachsen ikkje kan skrive, for boka er lettlest og sjeldan medrivande. Språket er kanskje ikkje det absolutt beste, men det er autentisk, spesielt når ein tenker på Isachsens unge alder og dialekt. (Og om det ikkje er finpussa, så er jo det absolutt forlagets ansvar.) Innhaldet er fint vinkla, og ho klarer å skape ei stemning i teksten. Og det eg kanskje likte best med boka, var måten Isachsen skildrer si eiga rolle i det heile; ho framstiller ikkje seg sjølv som eit offer, men tek ansvar for å sjølv ha tatt val som ikkje var dei beste, og klarer å sjå situasjonen frå ulike perspektiv. Og det står det respekt av.

Forlag: Cappelen Damm
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Sophie Elise finn du HER.

Sitat

«Forbruk i september» av Eline Lund Fjæren

Leseeksemplar

Altså! Eline Lund Fjæren er komen for å bli, folkens. For tredje gang har ho bevist at ho kan skrive fletta av kven som helst; Forbruk i september er minst like god som dei to førre bøkene. (Som eg sterkt tilrår deg å lese!)

Emilie, «vidunderbarnet» i avisa ligg med den yngste kollegaen sin, fjorten år eldre Espen, etter ein jobbfest. For Espen virker det ikkje som om Emilie er spesielt interessert, kjærast har ho òg. Han ser ikkje på seg sjølv som noko storfangst, så det får greie seg med litt fantasering om denne veslevoksne jenta. Men så slutter Emilie i avisa og gjer det slutt med kjærasten, og eit forhold veks fram mellom henne og Espen.

Eg simpelthen elsker måten Lund Fjæren har bygd opp romanen på, måten ho sakte nærmer seg Emilie som person på; først berre omtalt, som ein idé meir enn eit menneske, gjennom Espen; neste del av historia frå Emilies side av historia, men fortsatt utanfrå i tredjeperson; og til slutt i førsteperson.

Det er ei altfor presis framstilling av altfor mange forhold i dagens samfunn, og tittelen er verkeleg slåande. For det er jo nesten for galt å kalle det eit forhold, når ordet forbruk er så mykje meir treffande? Det sosiale (og seksuelle) spillet mellom desse to menneska, som ikkje eigentleg elsker kvarandre, men som treng kvarandre på ulike måter.

Den siste sida av romanen oppsummerer eigentleg heile stemninga, heile innhaldet, heile kreativiteten i Lund Fjærens fantastiske språk (for dette er ein person som skriv med eit sjeldan, språkleg overskot!). Som Jeg smilte til ham og lurte på hvordan jeg så ut. Og kanskje favorittsetninga mi i heile boka: Du elsker et menneske, det elsker ikke deg, hvor alminnelig er ikke det?

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Eline Lund Fjæren finn du HER.

Sitat

«Kvit bok mørk vinter» av Eirik Ingebrigtsen

P2-lytternes romanpris nærmer seg raskt, og dette er ein av dei nominerte bøkene som eg trur eg ganske ukjent for dei fleste. Ingebrigtsen har skrive fleire bøker og vunne fleire priser, men er ikkje noko kommersiell suksess. Urettferdig, men forståeleg.

Kosovo-krigen er over, men å kalle dagens tilstand «fred» er å dra det litt langt. Vi møter Reza, ein veteran frå krigen, som kom heim og oppdaga at ein serbisk soldat hadde voldtatt kona hans og ho var blitt gravid. Dette var for så vidt daglegdags, men Deborah nekta å ta abort eller sette bort barnet. Så Isa har hatt ein ganske vondt oppvekst med ein stefar som hater han. Det einaste lyspunktet var storebroren, Shkodran. Vi møter desse brørne og Reza då dei er med ein gjeng veteranar ut i skogen for å felle tre til brensel, og hogstdagen blir etter kvart ganske dramatisk.

Romanen er knøttliten, 122 små sider med stor skrift, så om du vil lese så mange bøker som mogleg i år, er dette ei bok å notere på lista. Handlinga går over éin dag, med fleire tilbakeblikk. Stilistisk sett er romanen ganske så bra (kulden som både er konkret og metaforisk gjennom heile boka, for eksempel), og om dette hadde vore pensum på litteraturvitenskap kunne eg nok fått ei god oppgåve ut av det. Det går i rasande tempo, raskare og raskare, her er ingen avsnitt å puste på, knapt eit punktum er brukt. Ein klarer å henge med i starten, men mot slutten så går det litt for raskt i svingane for den vanlege lesaren, og det er ikkje alt som er tatt med som føles naudsynt, samstundes som ein mangler nokre bitar av puslespelet. Om du ikkje les ein del «litterær litteratur», så er det ikkje sikkert du vil få glede av denne presise og vonde romanen.

Forlag: Oktober
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Så mye hadde jeg» av Trude Marstein

Leseeksemplar

Ein av 2018s store vinnarar, saman med Søsterklokkene og Leksikon om lys og mørke. Nominert til alt mogleg, no også P2-lytternes romanpris. Eg har holdt meg unna boka ei stund, fordi eg alltid blir skuffa over bøker som selger så bra og som blir skrytt opp i skyene, men no hadde vi valgt den som lesesirkelbok for februar, så då var det berre å legge fordommane vekk og sette i gang. Og det anbefaler eg alle andre å gjere òg!

Dette er ein oppvekstroman, med visse utsnitt frå syttitalet og til i dag. Vi følger rotlause Monika, yngst i søskenflokken, som prøver å navigere seg gjennom livet. Ho starter på jussen, men dropper den raskt til fordel for litteraturen, som ho heller aldri gjer noko stort med. Ho ønsker seg kjærleik, men innleier forhold med både ein av lærarane sine, romkameraten, og ei rekke andre mannfolk, og ingenting er bra nok etter nokre år. Vi får altså sjå bruddstykker av alle moglege slags liv, Monika i alle moglege slags roller: datter, søster, niese, venn, kjærast, eks, mor. Men aldri eigentleg som seg sjølv. Og spørsmålet eg (og fleire i lesesirkelen) satt att med var om ho eigentleg har ein substans?

Eg likte boka kjempegodt, og Trude Marstein er verkeleg eit skriveført menneske. Det var ikkje før vi plukka boka i bitar i fellesskap at det gjekk opp for meg at sjølv om eg følte sympati med Monika under heile lesinga, så mislikte eg veldig mykje med henne som person. Ho var ei dårleg mor, konstant utro, sytete, tiltakslaus og tilpassa seg og livet sitt etter den nyaste mannen i det. Det er trist, når ein tenker over det, for det gjenspeiler veldig mykje av dagens samfunn. Og det er kanskje det beste i heile boka: kor nøyaktig Marstein treff med den berømte spikeren på alle dei ulike personane i boka som karakterer vi absolutt alle møter i dagleglivet. (Eg utfordrer deg til å lese romanen og prøve å bevise at du ikkje kjenner ein som Jan Olav!)

Forlag: Gyldendal Norsk Litteratur
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Compis» av Hasse Hope

Leseeksemplar

2018 har vel vore det største året for kjendisbøker, men forfriskande nok utgir ikkje Hasse Hope ein biografi om ein vanskeleg oppvekst, overvinning av utfordringer og nettmobbing. Han skriv ein sjukt rå ungdomsroman om det å vere kul i staden. Eg veit ikkje om mange hadde forventa at Hasse Hope skulle skrive ein ungdomsroman?! Av alle ting, liksom. Eg synest det skin igjennom at det er Hope, om ein les ut enkelte passasjer høgt og har sett litt av sketsjane hans på TV. Same høge tempo og hysteriske latter og vilt innhold. Eg har aldri klart å bestemme meg for om eg liker dei heilt eller ikkje, men etter å no oppleve kor sofistikert humoren hans kan vere, lener eg mot «liker».

PrivatOil (tidlegare Equinor) har utvikla ein 100% menneskeliknande robot for alle ensomme ungdommer, Compis (eller COMPis). Det einaste problemet med snille og omtenksomme Compis, er at han er det mest ukule og nerdete vesenet som eksisterer. Han er trass alt programmert av robotingeniører, og dei er ikkje akkurat kule. Og kven vil ha ein så ukul venn? Så superkule og dødshigge Leo Kreutzberger får (etter utpresning og andre ulovlige aktiviteter) påprakka oppdraget med å gjere Compis kul. Men det viser seg at kulhet ikkje er det lettaste i verden å lære vekk.

Her er massevis av kulturelle referanser, parodier, skråblikk og vitser. Og eg flirte meg gjennom mesteparten av boka, men eg er litt usikker på om eg trur boka vil passe målgruppa (13-18). Eg trur kanskje referansane er litt for vaksne/gamaldagse? Dei passer vel meir for 20-30, som faktisk har sett Titanic og kanskje heng litt meir med i politikk? Boka er sikkert morsom for ungdommen òg, men eg trur eg og mine jamnaldrande vil få ein god del meir ut av den.

TLDR; morsom framtidsroman om teknologi og kulhet, spekka med referanser og satire! (Tommel opp!)

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«What If It’s Us» av Becky Albertalli & Adam Silvera

Leseeksemplar

I tilfelle det ikkje har vore skikkeleg openbert, så elsker eg YA. (Som er litt annleis enn det vi kaller ungdomsromaner, det er ikkje heilt det same.) Young adult-bøker. Og spesielt om unge homofile med kaotiske liv (det er så ekstremt mange fine og velskrivne kjærleiksromaner om skeiv ungdom, og eg veit ikkje heilt kvifor, men det får meg alltid i godt humør). Eg har vore ganske sjuk i det siste og knapt orka å lese på tre-fire veker, så eg håpte at denne her skulle få fart på lesinga og humøret. Og er det forfattarar eg stoler på for lettleste, sjarmerande og medrivande bøker, så er det nettopp Albertalli og Silvera – og når dei to slår seg saman …?!

Arthur er i New York for sommeren, som praktikant i moras advokatbyrå. Og han kjeder seg eigentleg, og er stressa. Foreldra krangler konstant, ting har vore rare mellom han og bestevennane sidan han kom ut som homofil og jentene på jobben er ikkje interessert i ein sekstenåring til venn. Ben har budd i New York heile livet, og har ein mykje kjipare sommar. Han har gått gjennom eit kjipt brudd med sin første kjærast, og er i tillegg stuck på sommerskule, attpåtil med eksen. Han er på vei til posten for å sende ein pakke, då han møter på Arthur. Men så blir dei dratt frå kvarandre i ein flash mob (for det er jo New York …), og dei aner ikkje korleis dei skal møtast igjen. Og er det meininga at dei skal møtest igjen? Skjebnen har i alle fall planer …

Dette er ei kjempefin og søt bok om vennskap, kjærleik, store og små gester og ikkje minst det å jobbe for eit forhold. Det var kanskje det eg likte best med boka, at det ikkje var så mykje fokus på happily ever after, men kanskje meir på kor mykje arbeid og kjærleik som ligg bak forhold, både av det romantiske og det vennskapelege slaget. Og kva er eigentleg verdt mest av dei to? Eg anbefaler dette samarbeidet like høgt som eg anbefaler dei individuelle bøkene til forfatterane; altså veldig!

Forlag: Simon & Schuster
Utgivelsesår: 2018

Fleire bøker av Becky Albertalli finn du HER.
Fleire bøker av Adam Silvera finn du HER.

Sitat

«Moxie» av Jennifer Mathieu

Leseeksemplar

Moxie hadde eg fått anbefalt frå fleire hald før eg plukka den opp, og med åra har eg blitt veldig skeptisk til bøker som blir skrytt opp i skyene, for eg blir alltid skuffa. Så eg starta å lese, iskaldt og forberedt på det verste. Og for ein gongs skuld gjekk det altså min vei, for eg endte opp med å like boka kjempegodt.

Vivian er ei typisk flink, grei og snill pike. Ho er pliktoppfyllande til fingerspissane, har ein liten venninnegjeng og gjer alle leksene sine. Vivian er den rake motsetninga til mora si, som i sin ungdom var ein opprørsk tenåring og ihuga feminist. Men ein dag finn Vivian nokre bilder frå moras ungdom, og ho blir så inspirert. Og mest av alt blir ho sint; sint på dei kjønnsdiskriminerande kleskodene, favorisering av gutane sitt fotballag over jentenes, gutanes ekle behandling av jentene på skulen. Så i vilt raseri lager ho ei fanzine kalla «Moxie» (eit slags blad) der ho auser ut sinnet sitt og ber jentene stå opp mot urettferda. Det blir starten på ein revolusjon.

Karakterane er fine, om enn litt stereotypiske. Jentene passer inn i typiske former, men er likevel veldig komplekse og støtter kvarandre, som jo er temaet i boka. Gutane og mennene derimot er anten heilt fantastiske, eller tvers gjennom onde. Det er jo for å få fram eit poeng, men akkurat den biten bør ein vere litt forsiktige med, tenker eg – det er ikkje hjelpsomt om feminisme og mannehat vert miksa for tett. Mathieu klarer likevel å jobbe seg litt inn der på slutten, og drar inn litt meir «normale» mannfolk.

Tempoet i boka er ikkje så veldig høgt, og i starten tenkte eg at det gjekk litt treigt, men så gjekk det opp for meg halvvegs ut i boka at det føltes nesten underlig naturlig og truverdig. Det var jo fortsatt spennande og mykje opp og ned, men det blei faktisk realistisk nok til at det kunne ha skjedd. Og ikkje berre realistisk (for dessverre er jo enormt mykje av innhaldet i boka altfor realistisk), men det var inspirerande òg. Alt i alt ei veldig god ungdomsbok, med nokre gode og viktige poeng for ungdommen (og vaksne); vi kjem mykje lenger om vi støtter kvarandre i stedet for å konkurrere med kvarandre; vi kan få til endring om vi står saman; og sist men ikkje minst, er det fortsatt mykje i samfunnet som faktisk MÅ endrast på. Absolutt ei bok å anbefale!

Forlag: Kagge
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Farvel alle hemmeligheter» av Helene Guåker

Leseeksemplar

Dei fleste les (dessverre) ikkje mykje lyrikk. Eg les heller ikkje like mykje som eg skulle ønske, stort sett kun som pensum. Og hadde dette vore til ein eksamen, kunne eg skrive ti sider om eitt enkelt dikt her, for fader kor mykje materiale her er. Men eg skal beherske meg så godt eg kan, og skrive så det faktisk er forståeleg.

Diktsamlinga er delt inn i tre deler, kvar med sitt eige tema. Det er ei utvikling frå ung, usikker og lettpåverkeleg, til sorgfull og til slutt eigerskap over sin eigen seksualitet. Etter mi meining er alle dikta veldig gode, men den første delen er eineståande. Måten Guåker skildrer vår pornofisering og overseksualisering av verden, er makelaus. Ho tek eit solid oppgjer med forventningspresset og ideala rundt kvinnelig seksualitet, presset for å vere erfaren og perfekt, og korleis vi kvinner unødig konkurrerer med kvarandre.

jeg er vel ikke den eneste som tenker:
jeg er tynnere enn henne

kommer jeg til å tenke:
sånn så jeg også ut

Om det ikkje er tatt rett på kornet, så veit ikkje eg kva som er. Vi bruker så mykje tid på å sjå på andre, tenke på andre og ønske å bli sett. Vi må alltid passe på å vere perfekte. I den andre delen av teksten er fokuset på det naturlege ved kvinnekroppen, fødsel, eit ønske om barn, spontanaborter, aborter. Skamma og sorgen som følger å ikkje kunne bere fram eit barn, det einaste vi som kvinner verkeleg skal kunne klare. I den tredje delen har kvinna tatt tilbake kroppen sin, bryr seg mindre om alle rundt seg og er sikker på seg sjølv.

Guåker tek tilbake det grove og stygge språket som ofte blir brukt av menn om kvinner, men som er ufint av oss å bruke. Vel, Guåker gir faen. Sjekk det her, så stygt, skarpt og midt i blinken:

hvor mange kukksugende kvinner
går det
på en fittesleikende mann?

jeg bare spør, jeg bare lurer:
når skal denne gjelda betales?

Sjølv om du ikkje les mykje lyrikk og tenker det er for svevande, kan eg love deg at dette er dikt du vil forstå. Dei er ganske rett fram, og ikkje minst munnlege. Det er sjeldan eg har lest så munnlege dikt, det grenser mot slampoesi. (Du veit sånne videoer du får opp i facebookfeeden din med kvinner som har lange «taler» på rim om feminisme?) Prisen er òg veldig fin, kun 279 for mykje god litteratur. Dette bør vere årets venninnejulegave. Eg kan ikkje understreke det nok; dette er lyrikk for ALLE, ikkje kun kritikarar og litteraturvitere.

Guåker har skrive ein heftig og heseblesande tekst om verdas syn på kvinners seksualitet. Feministisk litteratur, rop det med meg! Fader så mykje bra det har kome om kvinnelig seksualitet og dens plass i samfunnet i det siste, blant anna Kinderwhore, Hun ba om det, The Vegetarian, Dette skjer ikke og Kan jeg bli med deg hjem. For å nemne nokon. (Les alle, pluss mange andre.)

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Kinderwhore» av Maria Kjos Fonn

Éin kommentar

Leseeksemplar

Kinderwhore er så himla vond lesning. Og vond lesning er viktig, eg trur det er ganske naudsynt å lese god litteratur om grusomme ting i blant. Det er viktig at vi får pirka borti fordommene våre og ideane vi har om andre menneskes liv. Historia Kjos Fonn legg fram her er ikkje banebrytande – voldtekt er vel noko av det vanlegaste og eldste som eksisterer – men konteksten gjer det ekstra fælt. Vi har ein seksualisert kultur, og barn veks opp så mykje raskare, alle ser alt vi gjer, vi har tilgang til heile verden med eit klikk. Å navigere seg fram her åleine, det er omtrent umogleg. Å lese denne boka bør definitivt sette i gang nokre tanker hos leseren, og du bør bli sint.

Charlotte har ein ganske vond barndom. Ho bur åleine med mora si, men lærer raskt å ta vare på seg sjølv og bli sterk. «Sterk» for Charlotte er å slå først. Plage dei andre ungane før dei plager henne. For Charlotte er angrep det beste forsvar – spesielt sidan det ikkje er nokon andre som forsvarer henne. Ho kler av seg før ho blir avkledd, sprer beina før dei blir skilt med makt, ruser seg før ho blir dopa ned, øydelegg seg sjølv før nokon andre får moglegheita. Ho veks opp seksualisert, voldtatt, rusa, avskilt frå kroppen sin, tom i kropp og tom i hovud. Ho veks opp åleine.

Perspektivet i boka er som hever den over all liknande litteratur. Sjølv om boka er skriven i fortidsform, så møter vi barnet Charlotte som eit barn. Vi møter tolvåringen, som ikkje vil (eller kan) innsjå at ho blir misbrukt og voldtatt. Forsvarsmekanismene er skrudd på, og vi møter ei ufyselig og ubehagelig jente som legg seg etter kjærasten til mora, og deretter går på skulen og skryt av at ho har hatt sex med ein eldre mann. Etter kvart som ho veks til og livet endrer seg, endrer synsvinkelen seg òg. Ein misliker henne, synes synd på henne, er sint på henne, tilgir henne og heier på henne. Det er som å vere inn i eit eige univers når ein les denne boka, ein blir nesten Charlotte. Og det er faen så vondt.

Alle bør lese denne boka. ALLE. I tillegg til å vere ei god og veldig lesbar bok med sterkt innhald, seier den så utruleg mykje om dagens samfunn. Ein kan lære så enormt mykje frå denne boka, kanskje litt om andre, men mest om seg sjølv. Du som les dette: er det du som eig kroppen din?

Forlag: Aschehoug
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Tre kvinner» av Mari Ann Augestad

Leseeksemplar

Tre kvinner er ei sterk, truverdig og gripande historie om ein oppvekst forma av to veldig ulike kvinner, og ei skildring av ein livslang kjærleik.

Maria sin oppvekst var prega av kvinner. Menna i livet hennar var stort sett svake, usynlege, eller ikkje til stades. Mora var der, og mormora var der absolutt. Mormora: gamaldags, dømmande, uavhengig og kristen. Mora: kunstnerisk, lett til sinns, roleg og optimistisk. Og Maria: fanga i midten, usikker på om ho har takla vaksenlivet rett, då ho gjekk glipp av så mykje som ung. No mimrer ho tilbake, kanskje i frykt for å bli like dement som mora og mormora vart på det siste? Ho er absolutt ikkje interessert i framtida si, for henne er den ikkje viktig – i alle fall ikkje like viktig som historia og røttene hennar, som gjorde henne til den kvinna ho er i dag.

Boka er velskriven, lettlest med korte kapittel og veldig gripande. Eg trur det er fleire enn meg som kan kjenne igjen familiemedlem i skildringane, kanskje spesielt skildringane av farmora og dei mest distanserte forholda (som til broren og hans familie). Det treff ei nerve, i alle fall hos meg.

Dette er den første boka eg les frå flunkande nye Gloria forlag, og eg skal straks kaste meg over nummer to. Det er forresten veldig spennande (og lovande) at Gloria starter med å utgi nye stemmer, og ikkje karre seg til topps med kjendisforfattarar her og der. Det fungerer jo! Kvalitet er det som fungerer i lengda, og det er absolutt kvalitet vi snakker om her. Om du ikkje har lest boka enno, gled deg!

Forlag: Gloria
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«The Silcence of the Girls» av Pat Barker

Leseeksemplar

Denne boka vart ei skikkeleg solid leseoppleving for meg. Boka vert kalla ei omskriving av Iliaden, og krigføringa i Grekenland. Eg kan jo nevne at eg har lest både Iliaden og Odysseen som pensum på UiO, men eg trur eg ville likt boka like godt om eg ikkje hadde kjennskap til gresk historie og mytologi (eller ei blanding, for dei to går jo gjerne hand i hand). Du kan fint tenke på handlinga fritt frå den kjende litteraturen.

Briseis er gift inn i kongefamilien, og lev ganske godt i antikkens Hellas. Livet er ikkje perfekt, men ho har ingen urealistiske standardar. Men no skal alt endre seg: den greske hæren står på døra. Odyssevs, Agamemnon, Akilles og alle deira soldater. Byen blir raskt overvunnen, og Briseis ser ektemann og brødre slakta av Akilles – mannen ho så blir gitt til som slave. Eller eit trofé, om du vil. Ho ser for seg eit forutsigbart liv som tener og sexslave, men uheldigvis for Briseis blir ting enno meir kompliserte når ho hamner midt i ei feide mellom Akilles og Agamemnon.

Gjennom Briseis og hennar medslavar får vi eit innblikk i korleis kvinner blei behandla under krigstid (og elles i historia). Kor maktesløse dei var, men samstundes kor enormt sterke dei måtte vere for å overleve. Det som gjer boka hakket bedre enn du kanskje kunne forventa, er at språket er skrive på ekstremt moderne engelsk. Teksten er full av «cheers», moderne banneord og eit ganske moderne syn på livet dei lev i krigsleiren.

Forlag: Hamish Hamilton
Utgivelsesår: 2018

Sitat

«Tjenestepiken til Omicunlé» av Rita Indiana

Eg veit ikkje heilt kor eg skal starte med å fortelje om denne boka. Eg var ikkje noko fan. Vanligvis er eg veldig glad i slik «sær» litteratur, men dette blei for rart, sjølv for meg. Kor mykje eg faktisk kan fortelje om den, er eg òg litt usikker på, for eg veit ikkje heilt kor mykje eg sjølv forsto … Her må eg faktisk lene meg til vaskelappen bakpå (noko eg sjeldan gjer) og anmeldelsane på omslaget (noko eg omtrent ALDRI gjer), for det var stort sett det eg sjølv fekk med meg.

Vi er i Den dominikanske republikk i 2034, og vi møter Acilde. Ho er no hushjelp for Esther «Omicunlé» Escudero, rådgiver for presidenten. Acilde er ei ung jente som har brukt livet sitt på å prostituere seg for å tene penger til eit kjønnsskifte. No har ho endeleg moglegheita til å tene penger nok, for det finnest ei sprøyte med noko kalla «rainbow bright», som fikser biffen.

Dette dekker ca første halvdel av boka. Resten av boka er litt meir uklar. Tida og dei ulike plotta blir miksa saman, og det er så vanvittig mange namn (og det er ekstra vanskeleg når det er namn ein er ukjend med), og vi raser gjennom handlingane. Det er mykje om naturkatastrofer og politikk, kunst og rasisme. Sånn sett har Jon Rognlien i Dagbladet eit poeng når han kaller romanen «en karibisk storm av ord», for det var litt som ein vill storm: overveldande, overraskande og fullstendig kaotisk.

Forlag: Solum Bokvennen
Utgivelsesår: 2017